Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Sposóbgromadzeniamateriałuijegocharakterystyka
23
głębosz‘to,czymsiępogłębia,
pogłębiać,anie:głęboki.Należądonich
formacje,wktórychzakłócenieformypoleganabrakulubobecnościwderywa-
cieprzedrostka,występującegolubniewsynchronicznejpodstawie,albona
jegowymianie.Wwieluwypadkachjesttospowodowanezmianąwartości
aspektowejmotywującychczasownikóworazzmianąznaczeniaizakresu
dystrybucjiczasownikowychprefiksów(zob.rozdz.III.3).
Wśródderywatówpoddanychanalizieznajdująsięgłównieformacjepo-
wstałedrogąsufiksacji,derywatyparadygmatycznestanowiąmniejszość.
K.Waszakowaderywacjąparadygmatyczną
6określiła„relacjęsłowotwórczą,
wktórejwroliformalnegowykładnikazależnościmiędzywyrazemmotywują-
cymamotywowanymwystępujeniemorfemsłowotwórczy(ściślejsufiks),ale
morfemyfleksyjne,tzn.końcówkifleksyjneparadygmatu,wedługktórego
odmieniasięderywat.Derywatparadygmatycznytotakiwyraz,którypodsta-
woworóżnisięodwyrazumotywującegowłaśnieparadygmatemfleksyjnym”
[1996(1),s.21–22].Rzeczownikoweformacjeofunkcjiinstrumentalnej,utwo-
rzonezapomocąformantuparadygmatycznego
7,tonajczęściejderywatyproste.
Mogąonepowstawaćzarównowwynikuzmianyparadygmatuzprzeniesieniem
wyrazuzjednejczęścimowydoinnej,jakiwwynikuzmianyparadygmatubez
zmianykategoriiczęścimowy.Przeważającąliczbęwśródzgromadzonych
derywatówstanowiąderywatymutacyjne,wktórychformantyparadygmatyczne
pełniąfunkcjęsemantyczną,np.dźwig.Znajdująsięwśródnichrównież
derywatymodyfikacyjne,którychformant,pełniącfunkcjęstrukturalną,wskazu-
jejedynienazmianęparadygmatuwobrębietejsamejkategoriiczęścimowy,
np.gaza
gaz.Wanalizieformacjizformantemparadygmatycznym,funkcjo-
nującychwomawianymzespolegwarwroliśrodkaczynności,pewnątrudność
sprawiająrzeczowniki,codoktórychniemapewności,czysąbezpośrednimi
pożyczkamitypupiła,prasa,niepodlegającymiinterpretacjisłowotwórczej,czy
derywatamipowstałymiodczasownikówobcegopochodzenia(zob.traga).
Opierającsięnakontekstachparafrastycznych,wyjątkowowskazujesiędlanich
podstawywerbalne.
Wgwarachłęczycko-sieradzkichmożnaodnaleźćprzykładynazwśrodków
czynności,dlaktórychwfunkcjiformantusłowotwórczegozostaławykorzysta-
nakategorialiczbymnogiej.Jesttogruparzeczownikówbardzoniejednorod-
nych.Sąwśródnichzarównowłaściwepluraliatantum,tzn.takie,którenie
6Literaturapodejmującazagadnieniederywacjiparadygmatycznejczyteżfleksyjnej[zob.np.
Kurzowa1974],którejcharakterystycznącechąjestwystępowaniewfunkcjiformantukońcówki
fleksyjnej,jestbogatazarównonagrunciepolskiego,jakislawistycznegosłowotwórstwa.
Przegląduróżnychstanowisknt.rolimorfemówfleksyjnychwprocesiederywacjidokonała
K.WaszakowawpracySłowotwórstwowspółczesnegojęzykapolskiego.Rzeczownikizformanta-
miparadygmatycznymi[1996(1)].
7TerminutegoużywamzaK.Waszakową[1996(1)].
