Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
mieckiegospowodowało,żetylkonielicznerodypomorskieutrzymałyswojezna-
czenie,aniektórenawetjepowiększyły,jaknaprzykładródBorków,Dewitzów,
Kleistów,ZitzewitzówiVidantów.
DużąrolęwkolonizacjiPomorzaZachodniegoodegrałbiskupHerman
vonGleichen,któryzarządzałdiecezjąkamieńskąprzezniemalcałądrugąpołowę
XIIIw.Lokowałmiasta(m.in.Nowogardw1268r.orazMaszewow1274r.),ścią-
gałrycerstwo(np.hrabiówvonEbersteinzBraunschweigu,którzyotrzymaliziemię
nowogardzką),mieszczanichłopów.Takwięckolonizacyjnadziałalnośćbiskupów
kamieńskichdoprowadziładozmianysłowiańskiegoobliczatychziem.
Historycydowodzą,żeludnośćsłowiańskaodgrywałazasadnicząrolęwroz-
wojugospodarczymmiastbałtyckichdoXII-XIIIw.WXIVstuleciuzdecydowa-
nienasiliłasiępolitykaantysłowiańskapatrycjatuniemieckiego.Przejawiałasięona
wzakazieprzyjmowaniaSłowiandocechów,zakaziepiastowaniaprzeznichgodno-
ścimiejskich,wnałożeniupodwójnegocładlakupcówsłowiańskich,atakżewza-
kazieużywaniapubliczniejęzykarodzimego.Naprzestrzenidwukolejnychstuleci
(XIV-XVw.)germanizacjanaPomorzuZachodnimzakreśliłaszerokiekręgi.Zdzi-
sławKaczmarczykdowodzi,żedo1500r.większośćPomorzaSzczecińskiegozosta-
łaogarniętaprzezżywiołgermański7.Wpierwszejkolejnościgermanizacjiuległy
dworyksiążęceiwarstwawielkichfeudałów,następniezamożniejszemieszczań-
stwo,niecowolniejgórnawarstwamiejscowejszlachty.Najdłużejwkulturęijęzyk
niemieckiwtapiałasięśredniaidrobnaszlachtaorazludnośćwiejska8.Ostateczny
ciosSłowiańszczyźniezachodniopomorskiejzadaławXVIw.reformacja.Biorąc
poduwagęaspektekonomiczny,kolonizacjaniemieckanaPomorzuZachodnim
przyczyniłasiędoogólnegorozwojuipodniesieniapoziomuprodukcjiorazwprowa-
dzeniawieluinnowacjitechnicznychwróżnychdziedzinachgospodarki.Waspekcie
etnicznymzapoczątkowałagermanizacjęludnościpomorskiej9.
7
Z.Kaczmarczyk,RozprzestrzenienienarodowościpolskiejnadOdrąiBałtykiemwpóź-
nymfeudalizmie,„PrzeglądZachodni”1953,R.IX,t.1,nr1-5,s.24-25.
8
Por.A.Belchnerowska,NiemieckienazwymiejscowePomorzaSzczecińskiego,w:Syn-
chroniczneidiachroniczneaspektybadańpolszczyzny,t.2,MateriałyIIIKolokwiumJęzyko-
znawczego,Skrzynki13-16września1993r.,red.M.BiałoskórskaiA.Belchnerowska,Szczecin
1995,s.226;K.Ślaski,PolskośćPomorzaZachodniegowświetleźródełXVI-XVIIIw.,w:Szkice
zdziejówPomorza,red.G.Labuda,t.2:Pomorzenowożytne,red.G.LabudaiS.Hoszowski,
Warszawa1959,s.34,39.
9
Informacjeokolonizacjiniemieckiejigermanizacjipodanonapodstawienastępujących
źródeł:T.Białecki,ZarysdziejówpowszechnychPomorzaZachodniego,Szczecin1962;Encyklo-
pediaSzczecina,red.T.Białecki,t.1(A-O),Szczecin1999,s.281-282(hasło:Germanizacja),
s.450-452(hasło:KolonizacjanaPomorzuZachodnim);HistoriaPomorza,red.G.Labuda,t.1
(do1466r.),cz.1,Poznań1969,s.170-171,386-387,cz.2,s.98-100,161-164;T.iR.Kiersnowscy,
ŻyciecodziennenaPomorzuwczesnośredniowiecznym,wiekX-XII,Warszawa1970,s.37,187;
E.Rzetelska-Feleszko,PomorzeZachodnie.Naszjęzykdawniejidziś,Warszawa1986,s.12-
26;J.M.Piskorski,KolonizacjawiejskaPomorzaZachodniegowXIIIiwpoczątkachXIVwieku
