Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odniesieniamitejtwórczości,wjejkształtującymsiędawniejzarysie.
Alezależnościtebywająwcześniejtrafneimylne,apoprzezróżno-
rodnestylizacjewydobywasiędopiero,uświadamiaiukształcaów
dominującywkońcugłoswłasny:Hilary,synbuchalterajesttylkozłym
wstępemdoBrzeziny,aBrzezinabliższajestZarudziuniżZenobiiPal-
murze.Nigdydośćprzestrzeganiaprzednarodowąskłonnościądopo-
śpiesznegowznoszeniaspiżowychpomników,któreprzetykasięgip-
sem.Nigdyrównieżdośćprzestrzeganiaprzedduchotąkrytyczną,
którafikcjepojęciowebierzezarzeczywistośćdziełasztuki.Ostatecz-
nietwórczośćIwaszkiewiczaniejestjużanimodernistyczna,anineo-
klasyczna,aniromantyczna,anirealistyczna.Klasycznaprzejrzystość
iromantycznanamiętność,modernistycznyestetyzmirealistyczna
opisowośćwspółgrająwniejrazem.BardzostaryjużSiwek,którynie
możerobić,zrywasięwieczoramizuwięziikrążypoogrodziesiedmiu
mędrców,któryjestparkiemwStawisku,przemieniasięwBiłka,sta-
jennegobratapanaIgnacego,bliźniakasławnegoobrazu,iumiera
chcączmłodzieńcząnamiętnościąprzeskoczyćwłasnąstarość,prawie
taksamo,jaknaprawdęumarłSiwek.DziełoJarosławaIwaszkiewicza
wznosisięponadwszystkiedawneodniesienia,pozostającwyłącznie
sobą.
VI
Doświadczeniehistorycznejesttuważniejszeniżwszystkieod-
niesienialiterackie.Maonoprzejmującągłębięczasowąiwłasnyspo-
sóbistnienia.Czasprzeżyćdziejowych,czasprzyswojonychdoświad-
czeńJarosławaIwaszkiewiczaprzekraczazdumiewającądługośćipeł-
nięjegożyciaosobistego.MyślętunawetnieoCzerwonychtarczach
iinnychutworachstanowiącychpisarskiewycieczkihistoryczne.Waż-
niejszeniżdoświadczeniawprosttematyzowanewydajesięto,które
stanowipodłożecałegopisarstwa,słyszalnewewszystkichwypowie-
dziach,obecnetrwalewpostawietwórczej.NapoczątkuKsiążkimoich
wspomnieńmówitak:„Przezto,iżbyłemdzieckiemstarychrodziców,
żemiałemznaczniestarszeodsiebierodzeństwo,sięgałemjakgdyby
początkamiistnieniaowielebardziejwgłąbXIXstulecia,niżnato
datamegourodzeniawskazuje.AponieważUkrainęijejzapadłekąty
wXIXwiekułączyłoniejednojeszczezwiekamipoprzednimi,wydaje
misięczasami,żepierwszelatamegożyciaprzypadająniemalnaczasy
Trylogii–awkażdymrazienaostatnielataRzeczypospolitej”.Więc
stamtąd–ażdonaszychdni,ażdotejprzyszłości,któraodnajdziesię
wtymdziele.Tagłębiaczasowa,tenzakrójhistorycznyprzesądziły
11
