Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
pomiędzyupadkiemdawnychkananejskichmiast-państw(główniexiiiw.przed
Chr.)apowstaniemnowejkulturywiejskiej(główniexiiw.przedChr.),wktórym
toprocesieosadzasiędziśpoczątkiIzraela.Coważniejsze,twórcytejwiejskiejkul-
turywdużejmierzebylitakimisamymiKananejczykamijakichpoprzednicy20.
Mimodynamicznegorozwojubadańarcheologicznych,zwłaszczatychprowa-
dzonychpo1980roku,początekdziejówIzraela,postrzeganyzpunktuwidzeniahi-
storiiiarcheologii,wciążtoniejeszczewmrokachniewiedzy.Przyczymmnożąsię
liczneteorieoparteinakrytycznieanalizowanejrelacjibiblijnej,inadanychpły-
nącychcorazszerszymstrumieniemzewspomnianychbadańarcheologicznych.
Zjednejstronywięcupartetrwanieprzyliteralnymrozumieniubiblijnejopowie-
ściopatriarchach,exodusie,sędziachipoczątkachmonarchiistanowiniczymnie-
uzasadnionynmaksymalizm”wpodejściudoBiblii,azdrugiej-ograniczeniesię
jednakwyłączniedodyktatusuchychdanycharcheologicznychitworzenienaich
podstawiekolejnychteoriiwymagającychwiary,żebyłotak,jaksobietopoukładał
wgłowietenczyinnyhistoryk,macharakternminimalistyczny”iwkonsekwen-
cjitakisamnfideistyczny”walor,jakocenianawtensamsposóbiodrzucanaprzez
wspomnianychnminimalistów”biblijnawersjazdarzeń21.
nCzasypatriarchów”czynepokaMojżesza”todziśokreśleniaumowne.Dlaobu
tychnetapów”whistoriiIzraelaniemamywpraktyceżadnychźródełzewnętrz-
nych22.Jestmateriałporównawczy,pozwalającyosadzićopisanetuhistoriewja-
kimśkontekściekulturowym,alebrakujebezpośredniegopotwierdzeniachoćby
pojedynczychepizodówzawartychwopowieścibiblijnej.Materiałhistorycznyiar-
cheologicznypozwalanamjednakdomniemywać,żeczęśćopowieścinaprzykład
osędziachmawiarygodne,lokalnetłoplemienne,dającesięosadzićwkońcowym
okresieepokibrązu.Opoczątkachmonarchiizhistorycznegopunktuwidzenia
trudnojestjednakcokolwiekpowiedziećwsensiennapewno”
.Postacitakie,jak
Saul,DawidczySalomon,niepojawiająsięnigdziepozaBiblią.Wielubadaczy-
jakjużwspomnieliśmy-wątpiwięcwprawdziwośćopowieściozjednoczonej
monarchii.Trudnobyjąbyłozresztąumieścićwkontekścieaktualnejwiedzy
ohistoriiLewantu.Jeślijednakchcemyjużtorobić,tobardziejtradycjetenale-
żałobyłączyćzsamymKrólestwemIzraelanapółnocy,aniezezjednoczonymi
20C.Frevel,GeschichteIsraels,Stuttgart:Kohlhammer20182,s.66-92.
21Natemattegosporupor.J.Lemański,KsięgaRodzajurozdziały11,27-36,43(nkb.sti/2),Często-
chowa:EdycjaŚwiętegoPawła2014,s.40-48;C.Frevel,Geschichte…,s.18-28.
22StądtytułWspomnienia(wyobrażenia)oczasachprzedkrólestwemwksiążceJulianaWarzechy
HistoriadawnegoIzraela(Warszawa:uksw2005,s.39).
17
