Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Konstrukcjanadużyciaprawprocesowych...
2020Konstrukcjanadużyciaprawprocesowych
wogólności
202010Uwagiwstępne
Terminnadużycieprawaniebyłobcyjużprawurzymskiemu132.
Odnajdawniejszychczasówwkonkretnychwypadkachujawniałosię
wśródRzymianprzekonanie,żeniektóresposobykorzystaniazwła-
snychuprawnieństanowiąichnadużycie,wobecczego-zdaniemsta-
rożytnych-należałopodjąćśrodkizaradcze,wtymocharakterze
prawnym133.StądteżuGajusa(G.1.53):maleenimnostroiureutinon
debemus(niepowinniśmybowiemkorzystaćźleznaszegoprawa),
uKonstantynaWielkiego(C.Th.9.12.1iC.9.14.1.1,rok319):necvero
immoderatesuoiureutatur(iwrzeczysamejnienależynieumiarkowa-
niekorzystaćzeswegoprawa),uJustyniana(I.1.8iPar1.8.2):expedit
enimreipublicae,nequisresuamaleutatur(winteresiepublicznym
leży,abyktośniekorzystałźlezeswejrzeczy)134.Zwłaszczawostatniej
fraziezawierającejodwołaniesiędoprawapublicznegomożnaposzu-
kiwaćprakorzeniwspółczesnychkonstrukcjinadużyciaprawproceso-
wych.Wprowadzonotakżeinstytucjęultimumremedium,tj.ostatecz-
negośrodkapomocyosobom,któreniesłuszniedoznałyujemnych
skutkówdziałaniaprawa.Przeniesieniemtejostatniejzasadynagrunt
prawanowożytnegojestklauzulageneralna,októrejmowawart.5
k.c.135
Jednak,conajistotniejsze,stosowanymprzezRzymianinstrumen-
temwceluprzeciwdziałanianiewłaściwemu,zewzględunapanujące
132JakpodajeM.Warchoł,Pojęcie„nadużyciaprawa”wprocesiekarnym,Prok.i
Pr.2007,nr11,s.48,powołującsięnaF.Calonghi,Dizionariolatino-italiano,Torino
1962,s.17,terminnnadużycieprawa”(l'abusodeldiritto)wywodzisięzłacińskiego
określeniaabutor.Wznaczeniupotocznym(zob.SłownikjęzykapolskiegoPWN,www.
sjp.pwn.pl)terminnnadużycieoznacza:1)postępowanielubczynniezgodnezprzyjętymi
normamipostępowania,2)przestępstwofinansowe;natomiastczasowniknnadużyć”lub
nnadużywać”to:1)użyćczegośponadmiarę;2)wykorzystaćcośwniewłaściwysposób
lubwnadmiernymstopniu.
133F.LongchampsdeBèrier,Nadużycieprawaupoczątkówproblemu(w:)Nadużycie
prawa.KonferencjaWydziałuPrawaiAdministracjiUW1marca2002r.,red.H.Izdebski
iA.Stępkowski,Warszawa2003,s.47inast.
134Tamże,s.45.
135Post.SNz21lipca1995r.,WZ143l95,LexP.nr354633.
51