Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
metodyanalizyiczywyciągamyzanalizprawidłowewnioski.Wogólenie
jesteśmypewni,któreznaszychwnioskówsąnajbardziejsensowneinie
mamykogozapytaćoporadę.Ażyciesiętoczyijutronaszewnioskimogą
byćjużnieaktualne.Atowszystkomusimyflobrabiać”naszymumysłem,
pełnymnajróżniejszychniedoskonałości,blokówiskrzywień,mogących
łatwowyprowadzićnasnamanowce3.Jednymzpowodówtakiejsytuacji
jestto,żeumysłwyewoluowałprzeztysiącepokoleńnaafrykańskiejsawan-
nie,anaszobecnyświatwyglądaraczejinaczej.
Ramka10Dlaczegotrzebawalczyćzidolami?
Pieniądze,jaknawóz,sąbezużyteczne,jeślisięichnierozrzuca.
FrancisBacon4
AngielskipolitykifilozofFrancisBacon(1561-1626)twierdził,że„[…]nieskrzydeł
umysłowiludzkiemupotrzeba,leczołowiu”5.Nawoływałdozwalczaniaczterech
rodzajówidoliumysłu(idolamentis)-„ułudczczonych”,któreodwodząnaszumysł
zdrogirzetelnejempirii.Zagrażająnambowiem:
•idoleplemienne(idolatribus),czylitypowedlaludzkiegoplemieniaskłonności
dozłudzeń,myśleniażyczeniowego,kierowaniasięzmysłami(którymniemożna
ufać),sympatiamiiemocjami,anieracjonalnością.Szukaniecelowościwświecie
(ponieważsamikurczowoszukamycelulubsensuwnaszymżyciu)orazinnetego
typuantromorfizmyzniekształcająmyślenie.Rozumludzkijestjaknierównezwier-
ciadło,którewypaczaobrazwszechświata,mieszającznimswojewłasnecechy;
•idolejaskini(idolaspecus),czyliskłonnościdourojeń,wynikającezunikalnejoso-
bowościosoby,powstałejpodwpływemwychowaniawokreślonymotoczeniu.
Dzisiajpowiedzielibyśmy,żesątoefektyinterakcjipomiędzynaturąikulturą,to
jestmiędzygenotypemosobyajejśrodowiskiem.Takimiurojeniamisąwszyst-
kieuprzedzenia,rasizm,seksizmiwszelkiefobie,jakiesiedząnamwgłowach,
wyniesionezdomu,zrozmów,zlektur,zzafascynowaniapoglądaminauczycieli
iinnychautorytetówitd.Ludzieróżniąsięmiędzysobąwrodzajachurojeń„jaski-
niowych”:jednimająumysłyanalityczne,skupionenadetalachiniewidzącelasu
spozadrzew,ainnisyntetyczne,wykrywającewątkiogólneiwszechogarniające
trendy,niezwracająceuwaginaszczegóły.Umysłyjednychsązapatrzonewprze-
szłość,ainnefascynujenowość;
•idolerynku(idolafori),czylipodszeptyjęzyka,któregosłowaalbowogólenie
mająpokryciawrzeczywistości,alboużywanesąniechlujnie(natymżerynku,
czyliforum)wobecrzeczyistniejących.Wpierwszymprzypadkuwynikajązapew-
nezteoriibujającychwobłokachinależy„ogolić”jebrzytwąśredniowiecznego
mędrcaOckhama.Aniestarannydobórsłówprzydefiniowaniupojęćprowadzi
