Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ajedyniezkulturowegoprzyporządkowania.Wtymporządkubydłoiświnietoźródła
wysokostatusowegomięsa(steków),dlaktórychopozycjęstanowiąwnętrzności(na
przykładjelita).Wsparciemtegoporządkusąponadtotabużywieniowe,absurdalne
zpunktuwidzeniaprawekonomii.Zjednejstronymamybowiemgigantycznyprzemysł
związanyzhodowląkoniiprodukcjąkarmydlapsów,zdrugiejnatomiastAmerykanie
niekorzystajązbiałkakońskiegoanipsiego,przeczącregułomekonomicznej
racjonalności.Byłobywszakłatweikorzystaneto,bymięsokoniipsówłączyć
zmięsemświńikrów.Taksięjednakniedzieje,silniejszesąsymboleitabu.„Ameryka
tokrajświętegopsa”46,komentowałSahlins.
Jakwidać,Sahlinszdecydowanieodrzucał„biologizację”rzeczywistościkulturowej,
występującprzyokazjiprzeciwmaterializmowikulturowemuiwszystkimpodejściom
ekologicznym.Wjegoujęciuświatto„projektkulturowy,porządkującyzarazem
doświadczeniepraktyczne”47;„wyróżniającąwłasnościączłowiekajestnietyleżycie
wświeciematerialnym,którątookolicznośćdzielionzinnymiżywymiorganizmami,
alefakt,żeczłowiekczynitozgodniezeznaczącym,samodzielniezaprojektowanym
schematem,cowłaściwiejesttylkorodzajowiludzkiemu.Konstytutywnącechąkultury
jest[…]nietyledostosowywaniesiękulturydoograniczeńmaterialnych,ilefakt,
żedokonujesiętozgodniezokreślonymschematemsymbolicznym,któregonigdynie
możnauznaćzajedyniemożliwy”48.
*
Zaprezentowanewartykulepoczątkikształtowaniasięantropologicznejinterpretacji
jedzeniaipożywienia–„kulturkonsumpcji”–napewnoniewyczerpujązagadnienia.
Moimcelemniebyłojednakprzedstawieniepełnegowykazupraciautorów,cozresztą
byłobywtychramachniemożliwe,aleraczejuwyraźnieniepewnychkluczowychzmian
wparadygmatachbadawczych.Jednaztychzmiandotyczyprzejściaodfunkcji
doznaczenia,oduznania,żeżywnośćjestźródłemproteindoprzekonania,żetoprzede
wszystkimźródłoideidotyczącychurządzaniażyciaspołecznego.Drugazasadnicza
zmianawiążesięzporzuceniemperspektywyekonomicznejnarzeczperspektywy
symbolicznej,wramachktórejkulturowymporządkiemzarządzająnietylereguły
racjonalnościekonomicznej,ileraczejarbitralnenormy.Kolejnaistotnasprawa
todostrzeżenietego,żekulturykonsumpcji,badanezwyklewkontekściewzględnie
zamkniętych,lokalnychsystemów(gospodarstwodomowe,grupyplemienneczy
etniczne),corazczęściejbadasięwperspektywieporównawczej,atakżeponadlokalnej.
TenostatniwariantnajlepiejbodajilustrujeksiążkaSidney’aMintzaz1985r.49Analiza
tego,jakcukierstałsięczęściąglobalnegosystemuprodukcji,konsumpcji,wychowania
itożsamości,zaowocowaławtymprzypadkuunikalnąramąanalitycznądlabadań
relacjimiędzyżywnościąaglobalizacją,rozsadzającniejakoprzyokazjidotychczasowe
rozumienieantropologicznego„terenu”.Wtymsamymszerokimsensiepotraktował
„teren”JackGoody,wychodzącodanalizyprodukcjiikonsumpcjiżywnościwśród
LoDagaaiGonjazpółnocnejGhany,akończącnauwzględnieniuglobalnych
przepływów:
ghańskiekakaojestwysyłanedoEuropy,AmerykiiZwiązkuRadzieckiego;
zpowrotemnatomiasttrafiafrancuskicukierwkostkach,portugalskiesardynki,
włoskiprzecierpomidorowy,amerykańskakukurydza,wpływającnakształtghańskiej
dietymiejskiej,wtymsamymczasiejugosłowiańskietraktory,bułgarskiewino,
chińskieroweryipolskiekonserwystająsięprestiżowymielementamiobecnego
zestawuimportowanychdóbrkonsumenckich50.
Przywszystkichtegotypubadaniach–skupionychnaznaczeniu,uwrażliwionych
naarbitralnośćkultury,uwolnionejodnaddeterminacjiekonomii,atakże
uwzględniającychplanetarnycharakterkontaktów,przepływówirelacji–należy
ostateczniezdawaćsobiesprawęzograniczenia,najtrudniejszegobyćmoże
doprzezwyciężenia.WskazywałnanieSahlins,trafniezauważając,żewiększość
badaczekibadaczyzajmującychsiętematykąekonomiiijedzeniatoczłonkowie
„kulturyburżuazyjnej”,którejkluczowepojęciazawartowautomatycznie
