Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
P.Michałowski,MikrokosmosWIERSZA,Kraków2012
ISBN:978-83-7850-134-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2012
Metaforaidosłowność
24
Przyrodaipoznanie
Z
racjonalizowanytokwypowiedzirozsadzajednakmetafory-
ka,wskazującprzystanki,spowolnienia,momentyzawahania,
awięczakłócaporządekzaprojektowanyprzezskładnię.Senscałości
powstajedopierowkonfrontacjigładkiegoprzepływuzdań(nibypro-
stejmelodii)zeznaczeniamiwyzwalanymiprzeznieoczekiwanespot-
kaniasłów.
Seriaczterechparprzeciwstawieńzorganizowanajestwedlezasady
kontrastuzwrotówmetaforycznychzdosłownymi.Trzypierwszepary
konsekwentnieeksponująnajpierwprzenośnię,apotemdosłowność,na-
tomiastwparzeostatniejkolejnośćtazostajeodwrócona.Początektak
opisujeteraźniejszość:„Naszkońzłożonyjestzucieczki”.Choćmusibyć
uznanyzaniepoprawnylogicznieijęzykowo,ewokujesensdośćprosty:
chodziokonia,którysłużywyłączniedoucieczki.Przekształcenieopie-
rasięwięcnazwiązkumetonimicznym,wktórymfunkcja(czynność)
zastępujesubstancję(przedmiot).Zdaniutemuprzeciwstawionyzostał
opisprzeszłości,opartynatautologii:„naszkońzłożonybyłzkonia”.
Azatem–dawniejrzeczywistośćbyłaprosta,oczywista,konkretnaido-
słowna,borzeczyzachowywałystabilnątożsamość,wolnąodpułapek
dwuznaczności.
Dalejczytamy:„Naszamuzykazłożonajestzwołaniaopomoc”,
awięcznówpojawiasięsugestiajakiejśopresji,drugisygnałzagrożenia
w„naszej”teraźniejszości.Przedtempoprostu„muzykazłożonabyła
zsymfonii”,toteżnastąpiłakolejnazmiananagorsze:pięknosztuki–tak
jakwzdaniupoprzednimpięknonatury–niedostarczajużprzyjemno-
ściestetycznej,leczwyrażalękalbo–wnajlepszymrazie–służyzakoło
ratunkowe.Dawniej,zanimzniszczonaharmoniażycianiezniweczyła
możliwościkontemplacjidziełaartystycznego,byłoinaczej;terazmoże
onoalbowyrażaćniezgodę(naprzykładjakoprotestsong),alboprawem
kompensacjistwarzaćalternatywnąrzeczywistośćidealną,czyliutopię.
Trzeciaantyteza,dotyczącaksiężyca,wydajesięnajprostsza,bo
najbliższapowszechnymodczuciom:otonaturalnysatelitaZiemiprzez
wiekibyłprzydatnyjakoromantycznyornamentwscenografiimiłos-
nychschadzek,byłteżrekwizytemwróżbiarzyimarzycieli,aprzy-
najmniejwystępowałjakomotywobowiązkowywnocnympejzażu.
NatomiastKsiężyczdobytyprzezczłowieka(w1969rokuprzezdwóch
amerykańskichkosmonautówzestatkuApollo11)bezpowrotnieutra-
ciłteatrybuty,gwarantowanedotądprzezniedostępnośćkosmicznej
tajemnicy.
Iwreszcieczwarta,ostatnia,awięcchybanajważniejsza,konfron-
tacjazmienionychstanówrzeczy:
Naszaśmierćzłożonajestzmaterii
naszaśmierćzłożonabyłazBoga.
Czyżbynastąpiłotuodwróceniedotychczasowegokierunkuzmian,
wktórymteraźniejszościprzypisywałosięzłożoność,zawiłośćimeta-
