Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DygresjaomiejscuBrzozowskiego
PodobnierzeczsięmiałazksiążkąWładysławaTatarkiewiczaz1978roku,
zatytułowanąwłaśnieParerga.WPrzedmowieautorwyjaśniał:
Niniejszyniewielkitomniebyłzaprojektowanyprzezautora,raczej
uformowałsięsamzróżnychtekstów.[ś]Całytentomstanowiponie-
kąddalszyciągDziejówsześciupojęć,uzupełnienietamtejksiążki.[ś]
Sąto,wporównaniuzpoprzednimipublikacjamiautora,prace
raczejluźneiprzygodne[podkr.-M.K.].Językpolskinieposiadajed-
negowyrazunaoznaczenienpracubocznych”;posiadałnatomiasttaki
wyrazjęzykgrecki-nazywałjepárerga[podkr.-M.K.].Niechwięcta
dawnagreckanazwasłużytemuniewielkiemutomowizatytuł6.
Mimotakwymownych,wcześniejogłaszanychprzykładówzrodzi-
megogruntudopieropublikacjatekstuLukácsa7zainicjowałamyślenie
oesejuwkategoriachjegoparergiczności.Kolejnym,poNyczowym,sil-
nymgłosemwtejkwestiistałosięwystąpienieAndrzejaZawadzkiego,
któryjednoznacznieorzekł:
DokonaneprzezGeorgaLukácsautożsamienieesejuzparergonem
maznaczeniepodstawowedlarekonstrukcjinowoczesnegorozumie-
niaformyeseistycznej.Esejzostajeprzeciwstawionynietylkomyśleniu
systemowemu,lecztakżesamejkategoriitotalności.Pojęciazwiastuna
oraztęsknoty,użyteprzezLukácsadoopisuspecyfikieseju,wskazują,
popierwsze,naniekompletność,podrugie,narelacyjnośćformyesei-
stycznej,naistotnymomentodniesieniadopewnejpotencjalnejcałości
(systemu,dziełaetc.)8.
Tenżeuczonybezwahaniaoczywiściezaliczyłdogronaeseistówrozu-
mianychjakotwórcyparergówStanisławaBrzozowskiego.
PodejmująctropNycza,poddałbardziejwnikliwejanaliziemeta-
tekstoweuwagiBrzozowskiego,odnoszącesiędorozumieniakatego-
6W.Tatarkiewicz:Parerga.Warszawa1978,s.5-6.
7PierwodrukniemieckilistudoPopperaukazałsięjużw:G.Lukács:DieSeeleund
dieFormen.Essays[Duszaiformy].Berlin1911.Polskietłumaczenietodopierorok1994.
8A.Zawadzki:Nowoczesnaeseistykaflozofcznawpiśmiennictwiepolskimpierw-
szejpołowyXXwieku.Kraków2001,s.150.KsiążkaZawadzkiegotorozprawadoktorska
przygotowanapodkierunkiemR.Nycza.
23
