Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
takżeistnieniamłodzieży,którajestznaczącymelementemstrukturytych
społeczeństw)izajmujesiępsychicznymrozwojemowegopojedynczego
podmiotu.Charakteryzujączkoniecznościkrótkoiogólniekoncepcjęrozwoju
wprocesiesocjalizacjitożsamościEriksona,należywspomnieć,żewyróżniłon
osiemfazcyklużycialudzkiego(odurodzinażdośmierci);zkażdąjest
związanyokreślonykryzysrozwojowy.Każdafazaosiągapunktszczytowy,
wktórymzaczynasiękryzys,apodkoniecdanegostadiumpojawiasięrozwią-
zanie(Tillmann,1996,s.193–196).Wkoncepcjitejproblematykatożsamości
stajesięczymśspecyficznymdlafazydojrzewania.Okresmłodzieńczyma
szczególneznaczenie,bowiemwtymwłaśnieczasiekonstytuujesiętożsamość
„ja”.Przyczymwkroczeniewwiekmłodzieńczypoprzedzajączteryfazy
(tamże,s.199):
1.Pierwszyokrescharakteryzujesiękonfliktemmiędzypierwotnąufnością
apierwotnąpodejrzliwością.Eriksonokreślapierwotnezaufaniejako„kamień
węgielnyzdrowejosobowości”.Pierwotnezaufanierodzisięwfaziecałkowitej
zależnościniemowlęciaodmatki,gdyopuszczeniełączysięzbrakiemzaspoko-
jeniapotrzeb.Jeżeliwtymokresiezwiązekmatkizdzieckiemzostaniezakłóco-
ny,towewczesnejfaziekształtowaniasięosobowościmożepojawićsię
pierwotnepoczucieopuszczenia,którebardzoutrudnilubteżwogóleuniemoż-
liwidalszyrozwójpsychiczny.
2.Okrespomiędzy1i3rokiemżyciaokreślonyjestprzezEriksonajako
„autonomiaversuswstydirozpacz”.Okrestentonaukapanowanianadswoim
ciałem.Jeślisiętenprocesuda,towykształcasiętrwałepoczucieautonomii
idumy,natomiastjeślidziecko,zazwyczajprzezczęsteinterwencjerodziców,
niezdołazapanowaćnadciałem,topowstanietrwałeuczucierozpaczyiwstydu.
3.TrzeciąfazęnazywaErikson„inicjatywaversuspoczuciewiny”.Dzieci
wtymokresieodznaczająsiędużąinicjatywąiciekawością.Związanazsy-
tuacjąedypalnąwalkaomiłośćrodzicapłciodmiennejorazreakcjanato
środowiskawiążąsięzsilnymilękami,zpoczuciemwiny,zzałamaniemire-
zygnacją.Ówkonfliktedypalnyzostajeprzezwyciężonydziękipowstawaniu
superegoorazdziękiidentyfikacjizrodzicemtejsamejpłci.Ważnejestprzy
tym,abydzieckoprzeszłoprzeztenciężkikryzyswtakisposób,abypoczucie
winyniestałosiętrwałącechącharakteru.
4.Jesttookreslatencji,czyliuśpieniasferypopędowej.Jednakjesttocisza
przedburządojrzewania.Rozpoczynasięonwrazzrozpoczęciemnauki
szkolnej.TenokresEriksonokreślaparąprzeciwieństw:„inicjatywaversus
poczucieniższości”.Wtymokresiedzieckozwracasiękuprzyswajaniusobie,
poprzezuczeniesię,środowiska.Niebezpieczeństwotegostadiumsprowadzasię
dodoświadczenia,żeniepotrafisięrozwiązywaćpewnychzadańisprostać
stawianymwymaganiom.Możetoprowadzićtotrwałegopoczucianiższości.
Takwięczanimnadejdziekryzysdojrzewania,osobadorastającamajużza
sobączteryfazycyklużyciowego.
