Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
AdamLityński
byłegocarskiegoimperium,tymrazempodczerwonymsztanda-
rem.TonowośćwpolitycenastykuEuropyiAzji.
Sytuacjakrajówkaukaskichstałasiędramatyczna,tymbardziej
żekemalowskirządtureckibardzozgrabnierozegrałsprawęrosyjską.
WychodzącaodTurcjipropozycjanawiązaniastosunkówdyploma-
tycznychznczerwoną”Rosjązostałaprzezbolszewikównatychmiast
przyjęta;nieprzeszkadzałyróżniceideologiczne,gdychodziłooimpe-
rialneinteresynaZakaukaziu.NapoleceniezMoskwy(samegoLeni-
na,zprawdopodobnymudziałemkomisarzadosprawnarodowości-
Stalina,wszakGruzina)złożonazweteranówiwspieranaspecjalnymi
pociągamipancernymibolszewicka11.armiapoddowództwemMi-
chaiłaTuchaczewskiego91najpierwdoprowadziładoopanowaniaprzez
komunistówKaukazuPółnocnego,anastępnieAzerbejdżanu,gdzie
komuniścistanowiliwuprzemysłowionymBakupewnąsiłę.Dataata-
kubolszewickiegonaAzerbejdżan(27-29IV1920)niebyłaprzypad-
kowa.Kilkadniwcześniej(23IV1920)wTurcjiMustafaKemalPasza
uzyskałpełnomocnictwafaktyczniedyktatorskieinatychmiastzapro-
ponowałczerwonejRosjinawiązaniestosunkówdyplomatycznych
91
MichaiłTuchaczewski(1893-1937),oficerarmiicarskiej,uczestnikIwojnyświatowej,
poucieczcezniewoliniemieckiejwstąpiłdoArmiiCzerwonej,podczaswojnydomowej
dowódcakilkuarmii,wtymwrejonieKaukazuorazdowódcaFrontuZachodniegowcza-
siewojnysowiecko-polskiej;stłumiłpowstaniekronsztadzkieitaksamokrwawopowstanie
chłopskiewgubernitambowskiej;1925-28szefsztabuArmiiCzerwonej,od1934zastępca
LudowegoKomisarzaObrony(czyliwiceminister),1931-1937zastępcaprzewodniczącego
RewolucyjnejRadyWojskowej;autorteoretycznychpracwojskowychorazzhistoriiwojsko-
wości,m.in.PochódzaWisłę.AresztowanyV1937iniesłusznieskazanynakaręśmierciza
przestępstwakontrrewolucyjne;wyrokniezwłoczniewykonano.Aresztowanorównieżmat-
kęistarsząsiostręTuchaczewskiegoiskazanonazesłanie,gdzieobiezmarły.Żonęidwóch
bracirozstrzelano.TrzyinnesiostryTuchaczewskiegospędziły17latwgułagui2latana
zesłaniu,zanimw1956pozwolonoimnapowrótdoMoskwy.Córkęumieszczonowspe-
cjalnymdomudzieckanadzorowanymprzezNKWD,agdyosiągnęłapełnoletność,została
aresztowanaiprzebywaławgułagudorehabilitacjiojcaw1956r.Podłuższejprocedurze
naturypolitycznejrehabilitującyTuchaczewskiegowyrokKolegiumWojskowegoSąduNaj-
wyższegoZSRRzapadł31I1957.P
.Wieczorkiewicz,SprawaTuchaczewskiego,Warszawa
2012,passim;tenże,Łańcuchśmierci.CzystkawArmiiCzerwonej1937-1939,Warszawa
2001,s.72-74ipassim;W.J.Spahr,GenerałowieStalina,tłum.J.Kozłowski,Warszawa2001,
s.181-185;Leksykonhistoriipowszechnej1900-1945…,s.443.
