Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Analityczność-syntetyczność
Drugiczłonwskazanegoprzeciwstawienia(teorieempiryczne)wydajesię
dośćjasny.Poważnetrudnościzwiązanesąjednakzkażdąpróbącharakte-
rystykiczłonupierwszego.Rzeczjasna,przeciwstawienieteoriianalitycz-
nychiteoriiempirycznychniejestdzieckiemprawoznawstwa,leczowocem
filozofii.Przeciwstawienietomożebyćrozumianeconajmniejdwojako:
wsposóbapragmatycznyipragmatyczny.Apragmatycznerozumienietego
rozróżnieniaodwołujesiędostatusutwierdzeń,składającychsięnapo-
szczególneteorie.Teorieanalitycznetoteoriezawierającewyłączniezda-
niaanalityczne,teorieempirycznezaśtoteorie,wktórychskładwchodzą
zarównozdaniasyntetyczne,jakianalityczne.Natomiastwrozumieniu
pragmatycznymtegorozróżnienianaciskpołożonyjestnametodyuza-
sadnianiatwierdzeńteorii.Teorieempirycznetoteorie,którewuzasad-
nieniuswychtwierdzeńodwołująsiędometodempirycznych,natomiast
teorieanalitycznetoteorie,którestosująwyłączniemetodyanalityczne,
awszczególnościanalizępojęciową(conieprzesądzajeszczeostatusie
formułowanychprzezniezdań).
Zajmijmysięwpierwszejkolejnościapragamtycznymrozumieniemtego
rozróżnienia.Jegokryteriumodwołujesiędopodziałuzdańnaanalityczne
isyntetyczne.Napierwszyrzutokaczłonydychotomii:analitycznateoria
prawa-empirycznateoriaprawamożnascharakteryzowaćnastępująco.
Analityczneteorieprawatote,któreformułujązdaniaanalityczne(praw-
dziwelubfałszywenamocyznaczeńwystępującychwnichwyrazów)26,
natomiastempiryczneteorieprawatote,któreformułujązdaniasynte-
tyczne(prawdziwelubfałszywezuwaginazgodnośćlubniezgodność
zfaktamizewnętrznegowobecjęzykaświata,danyminamwdoświad-
czeniu;chodziwięcozdaniaaposteriori),choćmogąwnichwystępować
takżezdaniaanalityczne27.Tauproszczonacharakterystykanatychmiast
wywołujecałyszeregistotnychwątpliwościizastrzeżeń.Wskażmynanaj-
ważniejszeznich.
26A.Kozak,Myślenieanalityczne...,s.71.
27KazimierzOpałekiJerzyWróblewskiwskazująnato,żejeślichodziozagadnieniasocjolo-
giczneipsychologicznezwiązanezprawem,wdziedzinieprawoznawstwamożnazaobserwo-
waćzarównopodejściezgodnezmodelemsocjologiiipsychologiiempirycznej,jakisocjologii
ipsychologiinrozumiejącej”,wktórejmetodologiczneregułyempiryzmusąmocnozłagodzo-
ne-K.Opałek,J.Wróblewski,Prawo...,s.44in.
23
