Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Podrugie,anglosaskateoriaprawaosiągnęła,przynajmniejoddatypub-
likacjidziełaHartaTheConceptofLaw9,bardzomocnąpozycjęwnauce
światowej,aświatowadyskusjawnajwiększejmierzenawiązujewłaśniedo
ujęćprzedstawianychprzezteoretykówanglosaskich.Współcześnieniemal
każdateoriaprawanawiązujedoteoriiHartajakopunktuwyjścialubobiek-
tukrytyki,a,praktycznierzeczbiorąc,wszystkiewpływoweteorieprawa
pojmująsięjakoteoriekonkurencyjnewobecjegoteorii.Zubolewaniem
zresztąmożnazauważyć,żeanglosascyteoretycyprawaniezwyklerzadko
ibardzowybiórczopowołująsięnaliteraturęzkręgukontynentalnego,choć
teoretycykontynentalnibardzoczęstosięgajądoliteraturyanglosaskiej.
Potrzeciewreszcie(conajważniejsze),wnauceanglosaskiejdajesięza-
uważyćwyraźnątendencjędoformułowaniatakichteoriiprawa,które
explicitestawiająsobiezadanieudzieleniaodpowiedzinapytanie:Cotojest
prawo?Pytanietozresztąmożemiećróżneinterpretacje,któreniezawsze
precyzyjnieodróżniane.RolfSartoriuswcelachkrytycznejanalizyteorii
Hartawskazuje,żewteoriitegoostatniegopytanietoprzybieraczteryróżne
znaczenia:(1)Cotojestsystemprawny?,(2)Cotojestobowiązującepra-
wo?,(3)Jakajestistotaczynaturaprawa?oraz(4)Jakieracjedladecyzji
prawnych?10.Oczywiścieinterpretacjetezesobąpowiązane,aodpowiedzi
natepytania-wzajemnieodsiebiezależne.
Jaksięjednakwydaje,zasadniczeznaczeniedlaanalitycznychteoriiprawa
mapytanieonaturęprawa11.Wkontynentalnejteoriiprawapytanietojest
zadawanewproststosunkoworzadko;jestonaraczejskłonnazajmowaćsię
bardziejszczegółowymiproblemami,apytanieonaturęprawajakonglobal-
ne”traktujedośćniechętnie12.Należyprzytymdodać,żeoilekontynentalni
9H.L.A.Hart,TheConceptofLaw,3rded.,Oxford2012.
10R.Sartorius,TheConceptofLaw,ARSP.ArchivfürRechts-undSozialphilosophie1966,
Vol.52,Heft2,s.161-162.
11JosephRazpisze:nIwillbeusing«atheoryoflaw»inanarrowsense,asreferringtoanexpla-
nationofthenatureoflaw(...).Butbychoosingthisnarrowunderstandingof«theoryoflaw»
Idonotmeantodisputetheappropriatnessofothertheoreticalinvestigationsaboutthelaw
(...)”-J.Raz,CanTherebeaTheoryofLaw?(w:)idem,BetweenAuthorityandInterpretation:
OntheTheoryofLawandPracticalReason,Oxford2009,s.17.
12AlfRossuważałjednak,żepytanieonaturęprawajestcentralnympytaniemjurysprudencji,
ponieważodpowiedźnaniejestpresuponowanaprzezkażdestwierdzeniedotycząceprawa
jakiegokolwiekpaństwa-A.Ross,OnLawandJustice,Berkeley-LosAngeles1959,s.11.Trak-
tującjejakocentralnepytanieteoriiprawa,współcześniewracajądoniegom.in.RalfDreier
14