Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
LeibniziNewton,azanimiichkontynuatorzyikomentatorzy.Doargumentówtych
należą:
•argumentteleologiczny,czyliargumentzcelowegozamysłu(theDesignArgu-
ment5).ToargumentNewtonai(wpewnejmierze)Leibniza;
•argumentkosmologicznyzpierwszejprzyczyny.ArgumentArystotelesa,św.To-
masza,Newtona,młodegoLeibniza;
•argumentontologicznyzukrytegoporządku;
•moralnawersja
6argumentukosmologicznego:ładmoralnyjestprzejawemładu
kosmicznego,czylimetafizycznego.Widaćtochociażbypoprzezjegozakłócenia,
nieład;poprzezichdestrukcyjnywpływprzekraczającynierazswójtereniwy-
miar.Czyżmożnazakłócićcoś,czegoniema,wszakjeśliniemaBoga,jesttylko
chaos,nieład.Nihiliścikonkludują:wtedynicniemasensu.Niektórzyidądalej:
awięcwszystkowolno.
Argumentyte,wróżnejpostaci,jakzobaczymy,odgrywająważnąrolęwkosmo-
goniirozważanychmyślicieli.
Pytaniaprotofizyczne
Kluczemdopoznanianaturywszechświatajestkosmologia,kluczemmetafizycznym
zaśkosmologiametafizyczna–protofizyka.Pytamywięcwniejoto,cojest
7napo-
czątku.Stąddyskusjęorganizujęwedługtrzechsegmentów,któremówią:
•otym,cojestprzedpoczątkiem,czyli:
1)odomniemanymStwórcy,araczejopra-iproto-porządku,Logosie,
2)otym,zczegostworzono,tj.opramateriale,
3)otym,jakstworzono,tj.osposobie;
•opoczątku,czyliosamymstwarzaniu;
•obyciestworzonym,tj.owytworzeaktu(bądźaktów)stwarzania.
Pytamy:
•oBoga,ojegomiejsceirolęwNaturze,oileOnistnieje;
•oLogos,rozumnąistotęBogaiŚwiata;
•oukrytywNaturzeporządek;
•osubstancję,oto,cojest(jeślijest)prawdziwymfundamentemnatury;
•osprawczyczynnikdzianiasię,omocsprawczą;
•oprawa,którerządząnaturą,wszczególnościruchem;
•opochodzenietychpraw
8,oichlogikę.
Osobno,zaS.Clarkiem,wrozdzialeopolemiceLeibnizazClarkiemiNewtonem
pytamoczasiprzestrzeń,oichźródło,miejsceirolęwświecie:
5UwaginatemattegoargumentuznajdzieczytelnikwksiążceBarrowa.JejtłumaczenazwęTheDesign
Argumentpomysłowospolszczylina„argumentzplanu”.
6Platon,Augustyn,Anzelm,Leibniz,Dostojewski;sformułowaniePerzanowskiego.
7To„jest”ontologiczne,pozaczasowe;jest–czylibytuje.DlategomówiącoPoczątku,używam
formybezczasowej,neutralnej.
8Por.J.D.Barrow,Teoriewszystkiego,tłum.J.CzerniawskiiT.Placek,Wyd.Znak,Kraków1995,
s.187.
