Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Onarodach
35
dyw1946r.ówczesnybiskupordynariuszdiecezjilubelskiejoświad-
cza,iżprocesBejlisanierozstrzygnąłostateczniesprawymordów
rytualnych,możnatylkoskamienieć.Niechodzimijednakoreakcje
emocjonalne,leczouświadomienieczytelnikowi,żeobiewypowiedzi
wyrastają–niestety–zwielowiekowegodziedzictwa.
Nieuważam,byludziebyliniewolnikamiwłasnychdziejów.Histo-
riolatriajestpoglądemgłębokodeprawującymnietylkowwersjiko-
munistycznej.Nadtozaśtakmglistym,żewręcznapraszającymsię
ointelektualnąipolitycznąszulerkę.Alerówniegłupiabyłabyewen-
tualnanegacjaistotnegowpływunanaszepostępowaniezarówno
dziedzictwa–tj.czegośnieuświadamianego,jakitradycji–tj.tego,
cojakośtamwybieramy.
Żetobanały?Oczywiście.Agdybymichtuniewyłożył,przypi-
sanobymiBógwiejakiehorrenda,którychwcaleniewyznaję.Go-
tówembronićtego,cogłoszę,alenudzimniebycieszarpanymzacoś,
czegonienapisałem.
Trzeciawreszciemyślnieszlachetna,którąchciałbymwypowie-
dziećwprost,dotyczyproblemuzbiorowejodpowiedzialności.Sprawa
jestskomplikowanaidlategoprzedstawiętutezybezopakowania,ilu-
stracji,argumentówzaiprzeciw.Towszystkomożnasobiedopowie-
dzieć.Możnateżprzedstawionytupogląd–jakicałyessej–odrzucić.
Wobecprawaczłowiekwinienbyćodpowiedzialnyjedynieza
to,cosamuczyniłlubczegoponiechał.Tasprawajestjasna.Kiedy
jednakprzechodzimydomoralności,rzeczkomplikujesięniepomier-
nie.Przynajmniejwwypadkudwóchwspólnot:religijnejinarodowej.
(Mamnamyślidowolnąreligięidowolnynaród).Wsprawiereligiinie
będęsięwypowiadał,korzystającztego,żeniejestonaprzedmiotem
niniejszejpróby.Sądzęnatomiast,żewpłaszczyźniemoralnejnarody
odpowiedzialnesązawłasnąhistorię.Adotyczytoprzedewszystkim
negatywnychaspektówtejhistorii,cojestbanałem,czylioczywisto-
ścią,którąnależałotukonieczniezapisać.Naderbowiemczęstobywa
tak,żegdydochodzidorozmowyozłych,nieprzyjemnychrozdziałach
czypodrozdziałachhistoriidanegonarodu,wówczasokazujesię,że
zatoodpowiedzialnisąinni.Itylkooni.
Przyznaję,żesprawajestskomplikowanainajeżonatrudnościa-
mi.Ajednaznichtoprzejścieodtezyogólnejdokonkretnychludzkich
zachowań.Ograniczmysiędowykluczeniadwóchskrajności,resztę
pozostawiajączdrowemurozsądkowiipoczuciutaktu.Otóżniemoże
