Maat

Jan Assmann

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-3761-8

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

338

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Assmann, Jan. Maat. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2019, 338 s. ISBN 978-83-235-3761-8, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Assmann, J.

T1 Maat

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2019

SN 978-83-235-3761-8

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618

Bibliografia BibTex:

@Book{ 208922, author = "Assmann, Jan", editor = "", title = "Maat", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2019", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-3761-8", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Assmann, Jan

ED -

TI - Maat

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2019

SN - 978-83-235-3761-8

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618

Netografia (standard APA):

Assmann, Jan. Maat [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2019 [dostęp: 15 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/maat-jan-assmann-208922. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618

religioznawstwo, sprawiedliwość, nieśmiertelność, Starożytny Egipt, Maat, Sąd Zmarłych, justice, immortality, judgement of the dead, ancient Egypt, religious studies

Autor prezentuje różne aspekty pojęcia Maat – kluczowego w kulturze starożytnego Egiptu. Nie da się go przełożyć na współczesne języki jednym terminem. Można je przybliżyć, używając określeń: prawda, sprawiedliwość, prawo, porządek, mądrość,...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-3761-8

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323537618

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

338

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Słowo wstępne9
1. Podstawy językowe17
Wprowadzenie: porządek świata i sprawiedliwość społeczna. Miejsce Maat w historii religii i myśli17
2. Maat – kultura czy religia?20
3. Sprawiedliwość społeczna i porządek kosmiczny 27 a. Z powrotem przed „czas osiowy”?27
Voegelin31
c. Sprawiedliwość jako porządek światowy: Hans Heinrich Schmid34
4. Idea „sprawiedliwości” i wymiary znaczeniowe świata egipskiego37
1. Nierównorzędność źródeł. O centrum i peryferiach w nurcie staroegipskiej tradycji41
Dyskurs o Maat. Historia kultury jako historia dyskursu41
2. Powstanie wielkich tekstów 51 a. Koncept Maat w Starym Państwie51
b. Zmierzch Starego Państwa i powstanie sporu o porządek56
1. Skargi mieszkańca oazy61
Sprawiedliwość łącząca: wzajemność i solidarność61
2. Trzy grzechy przeciwko Maat 64 a. Lenistwo i zapomnienie: działanie jednego dla drugiego jako aktywna solidarność/obopólność64
b. Głuchota i przyjaźń: Maat jako komunikacyjna solidarność/wzajemność73
c. Chciwość: poczucie wspólnoty jako solidarność intencjonalna89
1. Grobowiec i sprawiedliwość 96 a. Dobro pozyskane bezprawnie nie podlega dziedziczeniu96
Solidarność wertykalna (hierarchiczna): cnota i trwanie96
b. Świadectwo biograficznych inskrypcji grobowych. „Miłość” i „solidarność wertykalna” (hierarchiczna)103
2. Pomnikowość cnotliwości114
3. Maat i stworzenie idei wewnętrznego człowieka 118 a. „Ba”118
b. Ozyrys i Zaświaty122
c. Serce i „wewnętrzny człowiek”125
1. Próg Tamtego Świata 129 a. Ciągłość istnienia i przemiana osoby. Dalsze trwanie i nieśmiertelność129
Czystość i nieśmiertelność: koncepcja Sądu Zmarłych129
b. Sąd zaświatowy i Sąd Zmarłych134
c. Ważenie serca jako rytuał przejścia139
2. Księga Umarłych, Rozdział 125: kodyfikacja Maat143
3. Kapłańskie wyznanie oczyszczenia148
4. Wina i indywidualność157
5. Koncentryczne kręgi162
1. Maat jako bogini169
Usprawiedliwienie Boga-Słońce i powodzenie procesukosmicznego169
2. Maat jako zasada kosmogoniczna176
3. Maat w obiegu słonecznym 184 a. Bieg Słońca jako panowanie i proces życiowy: uwagi ogólne184
b. Gniewna sprawiedliwość. Bieg Słońca jako sprawowanie władzy190
c. Sprawiedliwość dająca życie. Bóg-Słońce jako cykl życia195
4. Ujednoznacznianie poprzez polaryzację: usprawiedliwienie Boga-Słońce i człowieka205
Kosmos i państwo. Powodzenie procesu politycznego:idea i mit państwowy w Egipcie209
1. Pośrednik210
2. Polaryzacja i polityka: nauka o Isfet 220 a. Antropologia negatywna: człowiek zdany na państwo220
b. Kosmologia negatywna: kosmos zdany na państwo225
3. Zapewniane przez państwo dobra, które leczą 229 a. Zaopatrzenie i obfitość233
b. Bezpieczeństwo, pokój, zaufanie, porozumiewanie się235
c. „Tchnienie życia”, dalsze istnienie, nieśmiertelność237
4. Przeciwny model Echnatona: „bezpośrednia przyczyna” i pozbawienie świata biegunów 239 a. Antropologia i kosmologia pozytywna239
b. Antropocentryzm i bezpośrednia przyczynowość240
1. Zanim powstała Maat: wzajemność i solidarność 244 a. Podstawy antropologiczne: cyrkulacja244
Początki i kryzys Maat244
b. Podstawy etnologiczne: wewnętrzna solidarność (amity)245
c. Zwyczaj i obyczaj248
2. Solidarność wertykalna 249 a. Akt stworzenia i władza249
b. Władza i zdrowie, państwo i nieśmiertelność251
c. Solidarność wertykalna: ochrona w zamian za posłuszeństwo253
3. Solidarność wertykalna i horyzontalna: implikacje antropologiczne256
4. Odchodzenie od Maat 260 a. Teologia woli: mądrość a pobożność260
b. „Utrata idei państwa”270
c. Wyjście z kultury?278
1. Między historią a prehistorią 283 a. Maat i genealogia moralności283
Podsumowanie: miejsce Maat w religijnej historii sprawiedliwości283
b. Maat i genealogia religii288
c. Religia i opór290
2. Porządek świata jako sprawiedliwość: iustitia connectiva 293Posłowie Autora do nowego wydania z 2006 r299
Odesłania do źródeł306
Wykaz skrótów użytych w bibliografii314
Bibliografia316
Spis ilustracji335

Wprowadzenie:porządekświataisprawiedliwośćspołeczna

wodrealnionymświecie,woładonajwyższejbogini(summatemdeam)wewszyst-

kichimionach,jakieprzychodząmudogłowy:Cerera,Wenus,Artemida,

Prozerpina.Onasamaukazujemusiępotemweśniepodróżnymiimionami,

podjakimijestczczonaprzeznarody:jakoWenusPafijskauCypryjczyków,

DianaDiktynnauKreteńczyków,ProzerpinaOrtygiauSycylijczyków,

CererauEleuzyńczyków,Junona,Bellona,HekateiRamnuzjauinnychoraz

IzydauEtiopówiEgipcjan20.WprzeciwieństwiedotegoJahweaniniejest

wzywanywjakiejśkosmicznejdostrzegalnejformie,aninprzetłumaczalny”

nainnychwielkichbogów,jakAszur,Amon,Zeusitp.Nieprzetłumaczalność

jawisięjakonowaformaodgraniczeniasięinietolerancji,wysokipróg,który

wyrażasięjużzapomocąpojęćkonwersjiiapostazji

.Przetłumaczalność

pogańskichbogówpoleganatym,żeoznaczająonicośinnegoniżtylkosamych

siebie.Mająodniesieniedoczegośpozanimi,pewnąnreferencję”,przezco

stająsięwzajemnieporównywalniiutożsamialni.Bógreligiiwyznaniowej

oznaczatymczasemtylkosamegosiebie:nJestem,któryjestem”.Napięcia

ikonflikty,którewIzraelusązwiązanezestopniowymrozwojemwiary

wJahwewkierunkumonoteistycznejreligiiobjawionejiwyznaniowej22,dają

sięwystarczającowyraźnieodczytaćwtekstachbiblijnych,awszczególnoś-

ciwpolemiceprofetycznejideuteronomicznejskierowanejprzeciwkorozu-

mieniureligiiwsensiewszechogarniającejreligiikulturowej.Przeciwnie,już

wegipskichtekstach,zwłaszczazokresuNowegoPaństwa,możnauchwy-

cićpierwszeoznakitegoprocesutransformacji.Wszystkieonewskazują

nazacieraniesięklasycznejkoncepcjiMaat,którejzanikprzygotowujejuż

podłożedlanowychformpowiązańpolitycznych,społecznychiintelektual-

nych.RozkwitnaukioMaatjakoreligiikulturowejprzypadajednoznacznie

nalata3000–1500p.n.e.

20ApulejuszzMadauros,Metamorfozy,KsięgaXI;por.J.G.Griffiths,ApuleiusofMadaurus:

TheIsis-Book,Leiden1975,s.71–75i111nn.WtymtekścieimięIzydyjestoczywiścieposta-

wionejakonprawdziweimię”(verumnomen)ponadinnenazwynarodowe,przeztoobjawione

wpewiensposóbLucjuszowi.PóźnoantycznareligiawyznawcówIzydynosijużwyraźneoznaki

religiiwyznaniowej;por.A.D.Nock,Conversionł,s.138.

21E.VoegelinmówiwksiążcePorządekihistoria,t.I:IzraeliObjawienieonwczesnejtolerancji”

icharakteryzujejąjakonpluralizmwwyrażaniuprawdy

,wspaniałomyślneuznanieitolerancja

rozciągniętenaodmiennesymbolizacjetejsamejprawdy”.Szczególnieważnajesttatolerancja

napłaszczyźniepolityki:nSamo-interpretacjawczesnegomocarstwajakojedynegoiwyłącznie

prawdziwegoreprezentantaporządkukosmicznegonazieminiejestwnajmniejszymstopniu

zaburzonaprzezistnieniesąsiednichmocarstw,którepozwalająsobienatensamtypinter-

pretacji.Przedstawienienajwyższegobóstwapodokreślonymkształtemiimieniemwjednym

zpaństw-miastMezopotamiiniejestzaburzoneodmiennymprzedstawieniemwsąsiednim

państwie-mieście”.Jakwiadomo,tatolerancjazmieniasięnaprzykładwpaństwieneoasyryjskim

imożnapostawićpytanie,czyniejesttojużoznakąnosiowegoprzełomu”.

22Por.M.Smith,PalestinianPartiesandPoliticsThatShapedtheOldTestament,NewYork

1971;M.Weippert,SynkretismusundMonotheismus.ReligionsinterneKonfliktbewältigungimalten

Israel,[w:]KulturundKonflikt,red.J.Assmann,D.Harth,Frankfurt1990.

Brak wyników

Maat

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra