Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Maat–kulturaczyreligia?
25
Pangowybawia”(Ps34,20).Tojestsiłaoporu,którą–wemfatycznymsen-
sie–wyrabiatylkoreligia.
Wreligiachtradycyjnychbogowieniesąprzedmiotemnwiary”,gdyżuchodzą
zaoczywistych.Wtymświecieniemażadnegonieoczywistego,objawionego
znaczenia,któremogłobybyćprzedmiotemnwiary”.Wiarareligiiwyznanio-
wejkierujesięnatreści,naktóreniemanaturalnychdowodów.ŚwiętyPaweł
postrzegałtęróżnicębardzojasno,skoropisze:nalbowiemwedługwiary(pistis),
aniedziękiwidzeniu(opsis)postępujemy”(2Kor5,7).Natomiastwjęzyku
egipskimniemasłowa,któreodpowiadałobyhebrajskiemuwyrażeniu(emu-
nah.Bogowieegipscymająwswoimkosmicznymipolitycznymwymiarze
dokładnietakąporywającąoczywistośćiwidzialność,którataksilniezostała
zanegowanawprzypadkuBogaIzraela:
IprzemówiłdowasPan,Bógwasz,spośródognia.
Dźwięksłówsłyszeliście,
alepozagłosemniedostrzegliściepostaci(Pwt4,12).
Bogowieegipscysąnobiektamiwidoku”.Abypodaćtylkojedenprzykład:
arcykapłanbogasłońcazHeliopolisnositytuł:nTen,któryoglądaWielkiego”,
przekształconypóźniejznaczeniowow:nNajwiększegozoglądających”;wobu
formachodnosisięondowidzialnościboga.
Rzecząoczywistąunpogańskich”bogówjestichprzetłumaczalność.Listy
boskichimion,którezestawiająbogówzconajmniejośmiuróżnychpante-
onów,pojawiająsięjużwtekstachklinowychzXVw.p.n.e.19.Takietłu-
maczeniaboskichimionnależądopowszechnejpraktykiwreligiachkultu-
rowych,ażpointerpretationesgraecaeilatinaebogówegipskich.Herodotbył,
jakwiadomo,zdania,żenwogóleniemalwszystkieimionabogówprzyszły
doGrecjizEgiptu”.Piszącto,powoływałsięnienaetymologię,stronęwyra-
zową,lecznastronętreściowąimion,pojęciowąartykulacjęświatabogów.Ta
wydawałamusięwtakiejmierzepodobnadogreckiej,żemogłabyćprzejęta
tylkozEgiptu.Przyczynałatwejprzetłumaczalnościnpogańskichpanteonów”
leżywimponującejnaturalnejoczywistościtychbogów,któramożesłużyćza
tertiumcomparationis.Słońceiksiężyc,nieboiziemia,płodnośćiurodzajność,
śmierć,krainaumarłych,rzemiosłoisztukapisania,miłość,wojnaiprawo–
wszystkotosątakoczywisteiwyrazisteelementyrzeczywistości,żeustępują
wobecnichosobliwościspecyficznedladanejkultury.Wzasadziewychodzono
zzałożenia,żeobceludyżyjąwtymsamymświecieidlategoteżczczątych
samychbogówpodinnymiimionami.Bogowiesąbowiemczęściąświata.
Oczywistośćiistnieniewobrębieświatasąnierozłączneipozwalająnaprze-
tłumaczalność,względniewieloimienność.NaprzykładLucius,przebywając
19InformacjetezawdzięczamwykładowiasyriologazHeidelbergu,K.Dellera,wygłoszo-
nemulatem1986r.przyokazjikolokwiumotłumaczeniachwstarożytności.
