Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
Przedsłowie
ra,wedługEliuszaLampridiusa51);Alterivivasoportet,sivistibivivere;sivis
amari,ama(SenekaMłodszy);Utsalutabis,itasalutaberis(przysłowie).Myśl
wspólnazawartawtychwszystkichpowiedzeniachtojedenzproblemówety-
ki:wzajemność,iwpewnymstopniuzgodnesątuzsobąprawonaturyipra-
wa-ustawy,aprzecieżfilozofowiegreccy:Sokrates,Platon,Arystoteles,stoicy
–jakkolwiekdzieliłyichznaczneróżnicepoglądówiteorii–uważali,żepra-
wonaturyjestwyrazemsprawiedliwości,nieodrzucalijednakprawa-ustawy.
Odszukaniemtras,którymiszłykultury,zajmujesięodwiekówhisto-
ria,historiakultury,historianauki,abadaniaprzynosiłyiprzynosząwciąż
nowewyniki,doprowadzajądonowychwniosków,którezawierająniekiedy
prawdę,niekiedy,wyprowadzonezbytpochopnie,błędyifałsz,cojednakzno-
wuzmuszałoprzezniedoskonałośćdochodzićdodoskonałości.Aiwiele
ztychwiadomości,któreprzyjętojakosłuszneiprawdziwe,ulega(iprawdo-
podobniejeszczebędzieulegać)zmianomipoprawkom.Przybywająnowe
Źródła,nowadokumentacja(wykopaliskaarcheologiczne,inskrypcje,papiru-
syitp.),którajestważkimargumentemdlabadaczyprzeszłości.Jeżeliuświa-
domimysobie,ileminęłowiekówodczasów,którymisięzajmujemy,jeżeli
uświadomimysobieilośćzniszczeń,jakimkażdazomawianychtukulturule-
gała,tonieścisłościinformacjiniebędziemyprzypisywaćniewiedzyuczo-
nychsprzedlat,leczbezwzględnościlosuiniszczycielskiejsileczasu.Przecież
jużstarożytni,odktórychdzielinasdwadzieściakilkawieków,ostrożnie
przyjmowaliprzekazywane,nawetbardzorozpowszechnione,wiadomości
olatachprzeszłych.Cyceronnp.stwierdza,żeczęstokrążąiutrzymująsię
błędnewiadomości,podkreślaprzytym,żeczęstospotykasiętozjawisko
wśródGreków.Jakoprzykładprzytaczarozpowszechnionąwersję,żepoeta
Eupolis,przedstawicielstarejkomedii,wdrodzenaSycylięzostałprzezAlki-
biadesawyrzuconydomorza.JednakuczonyEratosteneszCyrenyobaliłtę
fałszywąwersję,wymieniająckomedie,któreEupoliswystawiłwlatachpóŹ-
niejszych;wobectegoCyceronstawiapytanie:DCzyżtaksumiennyhistoryk
jakDuriszSamoszasługujenakpinydlatego,żepodzieliłbłądzinnymi?
AczyTeofrasttracijużcałąwartośćdlatego,żeprzekreślająmiłyciTima-
jos?”(DoAttykaVIl,18).
Uważam,żebłędembyłopomijaniedrobnychwydarzeń,wydzielanie
sprawmałychspośródwielkich,przyglądaniesięludziomnajwiększymzpo-
minięciemszaregoczłowieka–gdyżdopierozestawienieipołączeniepełnego
materiałudaćmożeprawdziwyobraz.
Możewięcobserwacjaidoszukiwaniesiępodobieństwmiędzydawny-
miinowymilaty,międzyprzejawamikulturyświataantycznegogreckiego
irzymskiego,międzyczłowiekiemtamtychczasówidzisiejszychstaniesię
dlaCzytelnikazachętądodalszychposzukiwań,któremogąniekiedydopro-
wadzićdosprostowaniaiuzupełnieniadotychczasowychwynikówbadań,
awięczrobićznowukrokku–doskonałości.
