Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Czyrzeczmożebyćsprawcą?
Perspektywahumanistykiinaukspołecznych
AgataRybus
Prezentowanytekstjestpróbąrekapitulacjiwybranychstanowiskzob-
szarunaukhumanistycznychispołecznychopowiadającychsięzaroz-
szerzeniemkategoriisprawczościnaczynnikipozaludzkie,przede
wszystkimnarzeczy.Koncepcjetemożnapodzielićnadwiegrupy.
PierwszaobejmujestanowiskapowstałewramachDoświeconegoan-
tropocentryzmu”,wktórymtorefleksjanadrzeczamiodbywasięprzy
zachowaniuhierarchicznejróżnicybytów,zawszewkontekściepytań
okondycjęczłowiekaiwkonsekwencjiprzyjmujezałożenieomożliwo-
ściachsprawczychrzeczyzzachowaniemroliczłowiekajakoinicjato-
ra,punktualfawszelkiejsprawczości.Drugągrupęinteresującychmnie
koncepcjistanowiąpróbyspojrzenianarzeczywistośćzzawieszeniemza-
łożeniaohierarchicznym,antropocentrycznymuporządkowaniuskłada-
jącychsięnaniąbytów.
Ideasprawczościrzeczy,zarównowwersjiantropocentrycznej,jak
inieantropocentrycznej,sugeruje,żerzeczposiadazdolnośćwywoły-
waniazmianwswoimotoczeniu,takżespołecznym,azatemwpełni
uzasadnionejestrozpatrywaniejejwkategoriachaktywnegoaktora
społecznego.Poniżejzaprezentowanowybraneartykulacjeinteresują-
cegonaskonceptu,wywodzącesięzobydwuprzywołanychparadyg-
matów:humanistycznegoiposthumanistycznego.Prezentacjęstano-
wisk,kolejno:AlfredaGella,AndrewJonesa,BrunonaLatouraiKaren
Baradpoprzedziszkickontekstu,wktórymnarodziłasięidea
przedmiotu-sprawcy.
