Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Tajemniczepoczątki
15
VIIw.,powstałznaczniekrótszytekstnoszącytytułOrigogentisLangobardorum
(OpoczątkachnaroduLongobardów),znanyPawłowiDiakonowi,różniącysięwnie-
którychszczegółachodwizjinajstarszychdziejówluduzaprezentowanychprzez
tegoostatniego.TekstOrigozachowałsięwkilkurękopisachzawierającychzwód
prawlongobardzkichwydanychprzezkrólaRotariego.ZpoczątkuIXw.pochodzi
jedynyzachowanyprzekazrękopiśmiennyzwięzłegozarysudziejówludu,Historia
LangobardorumcodicisGothani(nDziejeLongobardówzkodeksugotajskiego[Go-
tha]”),doprowadzonegodoczasówKarolaWielkiegoiupadkusamodzielnegokró-
lestwaLongobardów.Nieznanyautorwykorzystałwsprawachzasadniczychnie-
maldosłownieOrigo,korzystałtakże(zwłaszczadlapóźniejszychczasów)zinnych
źródeł,alenajwyraźniejnieznałdziełaPawłaDiakona.Dziejetakważnegoludujak
Longobardowieorazichitalskiegopaństwamusiałyrównież,rzeczjasna,znaleźć
odzwierciedleniewźródłachwobecnichobcych,jakpapieskiegoRzymu(zwłasz-
czapismapapieżaGrzegorzaIWielkiego),CesarstwaWschodniego(przede
wszystkimProkopzCezarei–historykwojengockich)ipaństwaFranków(Grze-
gorzzToursitzw.Fredegar).JeżelijednakchodzionajdawniejszedziejeLongo-
bardów,to,pomijająccenne,choćfragmentarycznewiadomościautorówantycz-
nych,którymizajmiemysięniecopóźniej,źródłempodstawowymjestdzieło
PawłaDiakona,wniewielkimzakresietakżewcześniejszaOrigogentisipóźniejsza
HistoriaLangobardorumzkodeksugotajskiego.
Trzebawięcprzyjrzećsiętemu,coLongobardowiepióremswegonajwybitniej-
szegodziejopisazapamiętali–lubsądziliżezapamiętali–owłasnychpoczątkach1.
OtojakimisłowamizaczynaPawełDiakonswedzieło:
Rejonpółnocnyimbardziejjestoddalonyodżarusłońcaiogarniętylodowatymmrozem,
tymzdrowszyjestdlaludziiodpowiednidlazwiększeniaichpopulacji;przeciwniezaś,
wszelkaokolicapołudniowa,imbliżejsięznajdujepiekącegosłońca,tymbardziejjestnie-
zdrowaitymmniejnadajesiędożycialudzkiego.Dlategotakwielkiemasyludzkiepocho-
dzązpółnocy(I,1)2.
PawełDiakon,synsłonecznejItalii,miał,jaksięwydaje,raczejmglistewyobra-
żenieowarunkachżycianapółnocy,aleprzekonanieotym,żesurowyklimatko-
rzystniewpływanatężyznęirozrodczośćmieszkańców,byłowświecieśródziem-
nomorskimdośćrozpowszechnione,hołdowałmum.in.samwielkiTacyt,atakże
wcześniejszyodwastuleciaodPawłaDiakonahistorykGotów–Jordanes.
1DziełoPawłaDiakonajestodniedawnadostępnewdwóchpolskichprzekładach(zob.Wska-
zówkibibliograficznenakońcuksiążki).ZprzekładuIgnacegoLewandowskiegopochodząfragmenty
przytaczanewtekście.Niektórefragmentypodajęwparafrazie.WeWskazówkachbibliograficznych
takżedaneoedycjachważniejszychinnychźródełzawierającychinformacjeoLongobardach,ze
szczególnymuwzględnieniemistniejącychprzekładównajęzykpolski.
2PrzycytatachzHistoriiLongobardówPawłaDiakonabędępodawałjedynienumeryksięgi
irozdziału.
