Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Nasiłowska,Literaturaokresuprzejściowego,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14947-5,©byWNPWN2006
nikiemmimoobowiązywaniacenzury(np.używająckamuflażu,
umownegokoduczyaluzji),alboteżdrukowaćwniezależnym
obiegu,copociągałozasobąograniczeniedoniewielkiegonakła-
dui–jeśliniecałkowityzakazpublikacji,totrudnościzewznowie-
niamijużwydanychksiążekorazróżnesankcje,jakodmowawyda-
niapaszportu,anawet–inwigilacja,pobicieczyuwięzienie.Ten
wybórmiałcharakterjednocześniemoralnyipolityczny,alewpły-
wałnajęzykliteratury.Dotyczyłwszystkich,równieżtwórcówzda-
wałobysiędalekichodzaangażowania,podejmującychproblemy
uniwersalne.
Wcześniej,wlatachsześćdziesiątych,typowymwyrazemopo-
ruśrodowiskaintelektualnegobyłopodpisywanielistówotwartych,
adresowanychdowładz.Pierwszątegotypumanifestacjąbyłlist34
w1964roku.Inawetjeślizwracanowlistachuwagęnatakiesprawy
jakbrakdostatecznychprzydziałówpapierunaksiążki,totenakt
mógłsięspotkaćzodpowiedziąwpostacirepresji,skierowanych
przeciwkowybranymosobom,którezdecydowałysięnapodpis.
Choćkierowanielistówdowładzmożnabyuznaćzałagodnąile-
galnąformęprotestu,wystarczyło,żetegotypulistyrozpowszech-
nianebyłyzapośrednictwempolskojęzycznychradiostacji:Radia
WolnaEuropa(Monachium),BBC(Londyn)iGłosuAmeryki
(Waszyngton)ikrążyływodpisach,byspotykałysięzgniewnąod-
powiedziączynnikówpartyjnych,aspirującychdotego,byzmonopo-
lizowaćwładzęicałkowiciekontrolowaćopiniępubliczną.Wpóź-
nychlatachsiedemdziesiątychniebyłytojednakokazjonalneakcje,
aledziałalnośćwramachświadomejopozycjipolitycznej,która
stawiałasobiezacelzorganizowanieniezależnegoobieguinformacji
iżyciakulturalnego.Wśródinicjatywwymienićtrzeba:wykłady
UniwersytetuLatającego(późniejpodnazwąTowarzystwaKursów
Naukowych,wskrócie:TKN),biuletynyinformacyjne,pismaiwy-
dawnictwaksiążkowe.NOW-apozautworamiautorówkrajowych
publikowałatakżedziełapowstałenaemigracji,wtymCzesława
Miłosza,któregoutworyniebyłydrukowanewPolsceod1951roku.
Istotnącechądziałańopozycjibyłateżwspółpracazdysydentami
rosyjskimiizczeskąopozycją,sięganorównieżpodziełaantyko-
munistycznychautorówzachodnich,jakGeorgeOrwell.
17
