Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
LiteraturapolskadrugiejpołowyXIXwiekuprawiewyeliminowa-
łaRosjanzeświataprzedstawionego,aleniemogłapominąćrubla.
Epokadominacjipieniądzawymagadookreślenia–konkretnejwalu-
ty.Towniejsięliczy,myśli,działa.Wrubluliczą,myśląidziałają
najważniejsibohaterowiepolskiejliteraturytegoczasu1.Czymogliby
inaczej?Nie,gdyżXIXwiekstałsięepokąpanowaniaekonomicznych
abstrakcji:towaru,pieniądza,kapitału–iniemajużżadnejsferyżycia,
któramogłabyabstrahowaćodekonomii,choćekonomiamożeabstra-
howaćodkażdejinnejsfery.Granicęabstrakcjipieniądzawyznacza
umieszczonananimoznakawładzy,reprezentacja,którawprowadza
pieniądzdoobieguigwarantujejegopokryciewskarbiepaństwa.
Wedługklasykówekonomii,pieniądzfloczyszcza”–jakorzeczabs-
trakcyjnamabyćformąwartościpozbawionąkonkretnychokreśleń.
Alerubelwpolskiejsytuacjizaborurosyjskiego2nietylkooczyszcza,
1
NatematpolskichmonetwXIXwiekuzob.T.Kałkowski:Tysiąclatmonety
polskiej.Kraków1981,s.355–393.Wutworachliterackichpojawiająsięoczywiście
różnewaluty,przedewszystkimwstarszychpowieściach,gdywartośćwieluto-
warówszacujesięwzłotówkach.TadeuszBudrewiczzwróciłuwagęnawalutowe
pomieszaniewA…B…C…Elizyorzeszkowej,gdziebohaterkaflzapłatęzalekcję
dostajew…»rublach«,choćkaręwymierzasięjejw»talarach«”.T.Budrewicz:Prze‑
ciwlegalizmowi.O„A…B…C…”ElizyOrzeszkowej.W:List,nowela,opowiadanie.Analizy
iinterpretacje.Red.T.Budrewicz,H.BurszTyńska.Kraków2001,s.29.
2
PrzedmiotemLiterackiegokapitalizmu…będągłównietekstypowstałewzaborze
rosyjskimidotyczącezaborurosyjskiego–zarównoKrólestwaPolskiego,jakiziem
zabranych.Innezaborywspomnianesątylkoincydentalnie,wtedygdyoddziałująna
wyobraźnięekonomicznązaborurosyjskiego.Toograniczeniewynikazekonomicznej
specyfikikażdegozzaborów,którarzutujetakżenasposóbujmowaniaproblematyki
gospodarczejwtekstachliterackich.SzczególnieistotnawdrugiejpołowieXIXwieku
jestekonomialiteraturyGalicji.TakietekstyjakZłyinteresJanaZachariasiewiczaczy
