Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NIEBOGWIAŹDZISTENADKRÓLEWCEMAPRAWO…
wtrakciedoświadczaniapięknajesttakisamdlawszystkich,
maonpewienaspektuniwersalny.Natymwłaśnieopierasię
roszczeniesmakudopowszechnejważności.Maonoswoją
podstawęwsamejrelacjiwładzpoznawczychpodmiotudo
siebie,aniewprzeżywanychprzezniegookreślonych„tre-
ściach”związanychzpięknymprzedmiotem.
Zarazemjednaktakpojęta„refleksyjność”smakuniema
wsobieniczpoznaniaprzedmiotu,którebyodnosiłosiędo
jakichśjegowłasnościczyzawartegownimsensu.Zdrugiej
stronyniedajesięonasprowadzićdosubiektywnejreakcji
podmiotunaprzedmiotpiękny,któramiałabywyłączniein-
dywidualnyijednorazowywymiar.Gdybytakbyło,pojęcie
smakuniemogłobyrościćsobieprawadopowszechnejważ-
ności(uniwersalności).Konsekwencjąbyłbycałkowityrelaty-
wizmsądówsmaku.
ZasadasmakusytuujesięuKantagdzieśpomiędzytymi
dwiemaekstremalnymipozycjami.Jesttozasadaczysto
formalna,oapriorycznymcharakterze.Niewiążesięznią
wprawdzieżadnepoznanieprzedmiotu,niemniejjednakpo-
tencjalniekażdymożerozpoznaćjejdziałanienasobiesa-
mymwdoświadczeniupiękna,wktórymjego„pobudzone”
władzewyobraźniiintelektupozostająwobecsiebiewrela-
cjinowegotypu.Wrezultaciejestonawswej„refleksyjności”
komunikowalnainnymitymsamymmożliwaprzeznichdo
zaakceptowania.
WtymsensiesmakjestwoczachKanta„zmysłemwspól-
notowym”.Stanowitoopowiązaniusmakuzprawemetycz-
nym,rozbudzonymwpodmiociedziękidoświadczeniupięk-
na,niemniejjednakujęcieto:
(…)nieuwzględniajużcałejtejwielkiejmoralno-politycznej
tradycjipojęciazmysłuwspólnotowego(…).Łącząsiędlań
26
