Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Biblioteczneoprawy
luksusowa,oznacznejwartościartystycznej,rzemieśl-
niczej,atakżekolekcjonerskiej.Zpunktuwidzeniahi-
storyczno-kolekcjonerskiegob.o.toobiektynależące
lubwykonanenazleceniebibliofilów,zwłaszczazna-
nychizasłużonych,np.oprawa→grolierowska(Jeana
Groliera),→korwinowska(MaciejaKorwina),czy
→belwederska(KonstantegoPawłowiczaRomanowa).
Zpunktuwidzeniatechnikiintroligatorskiej,odb.o.
oczekujesięzastosowaniaszlachetnychmateriałów
(skóry,pergaminu,tkaninjedwabnych,ozdobnych
papierów,prawdziwegozłotadotłoczeń),realizacji
wnieuproszczonejtechnice(np.oprawaorganiczna,
francuska).Woprawachnowoczesnychdopuszczalne
sąrozwiązaniakreatywne,zarównowsferzemateria-
łowej,technologicznej,jakizdobniczej(np.prace
EdgardaClaesawykonanezpleksiglasuzdekoracją
malowanąnatryskowo).
Bibliofilskaoprawatymczasowa
Kształtowaniesięwzorówb.o.→tymczasowejsięga
końcaXVIIIw.Wróżnychśrodowiskachwzorcete
byłyniecoinne,stądwyróżniasiękilkaszczególnych
jejodmian:broszuręangielską(Cartonnageàl’anglaise,
RoxburgheBinding),CartonnageàlaBradel,Legatura
allaBodoniana.Jejideąbyłozaopatrzeniebibliofilskiej
edycjiwoprawylekkie,oszczędne,zmożliwieniewielką
ingerencjąintroligatorską,tj.lekkimszyciembroszuro-
wyminiezaklejaniemgrzbietu,coumożliwiałołatwe
usunięcieokładekwceluponownegooprawienia,już
nazleceniekonkretnegowłaściciela.
RoxburgheBinding-rodzajoprawytymczasowej,
wktórejblokzostałszytynićmibezzwięzowolub
nazwięzy,grzbietnieprzeklejony,górnakrawędź
blokuobciętaizłocona,blokzawieszonywsztywną
okładkęzkartonowymilubtekturowymiokładzinami
obleczonymiwpółskóreklubpółpłótnoibarwny,de-
koracyjnypapier.Pierwotnietentypoprawybyłsto-
sowanydlawydawnictwRoxburgheClub(pierwsze
angielskietowarzystwobibliofilskie),późniejzostał
szerokospopularyzowany.WPolscepropagowałją
BonawenturaLenart.
LegaturaallaBodoniana(łac.interimligatura)-rodzaj
oprawytymczasowej,wktórejblokszytyjestnićmi
bezzwięzowolubnazwięzy,grzbietnieprzeklejony,
krawędzieblokupozostająnieobcięte,blokzawieszony
wsztywnąokładkęzkartonowymiokładzinamiob-
leczonymiwcałościpapieremdekoracyjnymwytła-
czanym.NazwapochodziodnazwiskaGiambatisty
Bodoniego,parmeńskiegodrukarza,którystosował
tenrodzajoprawydlaluksusowychdrukówwydawa-
nychwswojejoficyniewXVIIIw.
Bibliofilskaoprawaoszczędnościowa
WrazzupowszechnieniembibliofilstwawXIX-XXw.
irozrostemprywatnychkolekcji,należącychdoosób
zwszystkichwarstwspołecznychpojawiłasiępo-
trzebaopracowaniawzorcataniejb.o.,przeznaczonej
zwłaszczadlaksiążekomniejszychformatachiob-
jętości.Opartosięnawzorcuoprawytymczasowej.
Zrezygnowanozkosztownychmateriałówoblecze-
niowychnarzeczpapierówdekorowanych(→cało-
papieroweoprawy),przenoszącuwagęnaochronną
funkcjęoprawy.Wymaganejeststaranneprzygotowa-
niewszystkichelementów(np.zamocowanieluźnych
tablicnafalcach),zastosowaniedobrychgatunkowo
papierównawyklejkiiobleczenie,ręcznezszyciena
zwięzy,konstrukcjaorganicznalubpółorganiczna.
B.o.częstomająskórzanelubpergaminowegrzbiety
inarożniki,złoconetytułynagrzbiecieizłoconelub
barwionegórneobcięciakart.Wpolskimpiśmiennic-
twieideęoszczędnościowejb.o.możnaznaleźćwtek-
stachBonawenturyLenarta,AleksandraSemkowicza
iZdzisławaDębickiego.
Dębicki1923,s.105-111;EWOK1971,szp.1715;Foot2006II,s.5;
Lenart1928;Lenart1928II;Semkowicz1926.E.P.
Bibliopega-zob.Introligator
Biblioteczneoprawy
(ang.librarybindings;fr.reliuresdebibliothèque;niem.Biblio-
thekseinbände)
Oprawywykonywanedlabibliotek,zgodniezichpo-
trzebamiiwymaganiami.Podstawowymatrybutemb.o.
jestichtrwałośćizapewnienieochronyprzeduszko-
dzeniamimechanicznymi,azwłaszczawielokrotną
lekturąużytkowników.Mniejszeznaczeniemastrona
estetycznaizdobnicza.Współcześnieb.o.mająnajczę-
ściejformęoprawypółpłóciennejlubcałopłóciennej,
historyczniebyłytooprawypółskórkowe,którato
formaiobecniebywawykonywanadlacenniejszych
dzieł.Takżewepocewspółczesnejb.o.wykonywane
sąręcznie.Podwzględemkonstrukcyjnymprzeważają
oprawywklejane,zblokiemzszytymlubsklejonym.
Wzorzecoprawybibliotecznej
Wzorzecb.o.stworzyłDouglasCockerellok.1880
nazamówieniebibliotekiBritishMuseum,opisałgo
wswejksiążcemebookbindingandthecareofbooks
(1901).Celembyłoskonstruowanieoprawymocnej
itrwałej,azarazemtańszejodtradycyjnejoprawy
półskórkowej.WswymprojekcieCockerellzalecał
sporządzaniespecjalnych,4-kartkowych→kartprzy-
byszowychwyklejkowo-ochronnychtypuzygzak
ze→scezurą,szycienataśmypłócienne,obcięcie
brzegówizabarwienielubzłoceniegórnegobrzegu,
zaklejenie,zaokrągleniei→oporkowaniegrzbietu.
Zanajwłaściwsząuznałtzw.konstrukcjęuproszczoną
(→półorganiczną),wktórejkońcetasiemekipłócienne
scezurysklejonerazemzzagiętąnapółzewnętrzną
kartąprzybyszowąsąwklejanepomiędzydwiewar-
stwytekturyokładkowejzpozostawieniem→odsadki.
