Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
„Lachserdeczny”.JanMatejkoaRusini
wtwórczościMatejkiprzypominatakżehasłobiograficzneMatejkiopublikowa-
newPrzemyskimsłownikubiograficznym34.
Zeszczegółowychopracowańwartojeszczewspomniećwydanąprzedkilku
latymonografięautorstwaElżbietyMatyaszewskiej,poświęconąrolireligiiwży-
ciuitwórczościMatejki35.Autorka,omawiajączaangażowanieartystynarzecz
Kościoła,którecharakteryzowałosięm.in.pracamirestauracyjnymikościołów,
niemogłaniewspomniećorysunkachMatejkimającychposłużyćjakoszkicedo
ikonostasuwcerkwiśw.NorbertawKrakowie.Natematikonostasupojawiłysię
wostatnimczasietakżedwainnepomniejszeteksty36.
Zdumiewającyjestnatomiastfakt,iżżadenzpolskichalbumów,pominąwszy
wspomnianedwiepublikacjeksiążkoweHenrykaSłoczyńskiego,atakżepracę
WaldemaraOkoniapt.Kresywmalarstwie37,nieomawiaszerzejmotywówru-
skichwtwórczościMatejki,tymsamymskazującczytelnikównanieświadomość
wodniesieniudotejtematyki,jakżeważnejdlasamegomalarza.
Pojęciaiterminy
Wniniejszejksiążcepojawiająsiępojęcia„Ruś”,„Rusini”i„Ukraina”.Stosuję
każdyztychterminównieprzypadkowoibynajmniejniejakosynonimy.Itak,
pojęciem„Rusin”posługujęsię,mającnamyśliwspółczesnegoMatejce,ruskie-
gomieszkańcaGalicjiWschodniej.Celowonieużywamtutajterminu„Ukra-
iniec”,bowiemetnonimtenfaktyczniezastąpiłmiano„Rusinów”dopierona
początkuwiekuXX,choćbyłjużużywanyprzezniektórychprzedstawicieliśro-
dowiskainteligencjiruskiejwostatnichdekadachXIXwieku.WczasachMatej-
kinarodowośćukraińskadopierosięrodziła,asamartystaterminem„Ukrainiec/
ukraiński”sięnieposługiwał,podobniezresztąjakcałespołeczeństwoGalicji
ażdokońcaXIXwieku.Etnicznaludnośćruskazamieszkiwałazarównowsie,
jakimiastapołudniowo-zachodnichguberniImperiumRosyjskiego,wschod-
niejczęściGalicjiorazpołudniowo-wschodnichguberniKrólestwaPolskiego.
WkażdejztychczęścidawnychziemRzeczypospolitejpoziomświadomości
narodowejjejmieszkańcówkształtowałsięodmiennie.PrzykładowowGalicji
Wschodniejwiększośćludnościruskiejwiązałaswojątożsamośćprzedewszyst-
kimzobrządkiemgreckokatolickim,natomiastprzedstawicieleelitdzielilisię
światopoglądowoipolitycznienaróżnenurty:narodowców,rusofili,austrofili,
34
A.Świątek,MatejkoJanAlojzy[w:]Przemyskisłownikbiograficzny,t.1,red.L.Fac,
T.Pudłocki,Przemyśl2009,s.53-62.
35
E.Matyaszewska,„Wierzęwcudanieoddziś”.ReligiawżyciuitwórczościJanaMatejki,
Lublin2007.
36
A.Świątek,RuskieikonyMatejki,„Kraków”R.6,2009,nr6(56),s.61;W.Przybyszewski,
Odfotografiidoikonostasu[w:]W.Przybyszewski,Mistrzowieidyletanci.Spotkaniazesztuką
polskąXIXwieku,Warszawa2012,s.252-254.
37
W.Okoń,Kresywmalarstwie,Wrocław2006.
