Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
I.Kant,Krytykapraktycznegorozumu
wyższej,naprzykładżebymogłaonaustanowićsprawiedliwąsyntezęcnoty
iszczęśliwości,trzeba,abynajgłębszetajnikipostępowaniaczłowiekabyłydlaniej
widoczne,tj.żebybyławszechwiedząca,awięciwszechobecna,niemówiącjuż
otym,żemusibyćwszechdobrotliwąiwszechpotężną,bysyntezętędoprowa-
dzićdoskutku.To,codlateoretycznegorozumubyłoniedostępne,terazodkry-
warozumpraktyczny.To,codlatamtegoistniałotylkojakopojęcieproblema-
tyczne,któregoprzedmiotniewiadomo,czyistnieje,terazstajesiępewne
iokreślone.WszystkiedowodyistnieniaBoga:ontologiczny,kosmologiczny,fi-
zyczno-teologicznyobróciłKantwniweczwKrytyceczystegorozumu,aterazpo-
jęcietougruntowujewsposóbzupełnieodmienny,nienalogicznychwywodach,
nienarozpatrywaniuprzyrody,lecznawiadomościetycznej,naideinajwyższego
dobradanejnamprzezprawomoralne.Tosamodotyczypojęćwolnościinie-
śmiertelności-praktycznyrozumzamieniaichistnienieproblematycznenako-
niecznezpunktuwidzeniainteresówmoralnych,nakoniecznenpodwzględem
praktycznymB.
WtensposóbzapełniaKantwDialektycepraktycznegorozumuwolnemiejsce,
którepozostawiłrozumteoretycznydlabezwarunkowości,odbudowujenapod-
stawiemoralnejreligięjakowiaręrozumową,tęreligię,którązburzyłjakowiedzę
teoretyczną.Zburzyłpoto,byoprzećnatrwalszychpodwalinach.
***
WdrugiejczęściKrytykipraktycznegorozumu,wNauceometodzieczystego
praktycznegorozumu,obejmującejzaledwiekilkanaściestron,podajeKantkrótki
rysmoralnejpedagogiki,streszczającejsięwpoglądzie,żeniepowinnosięsta-
wiaćdzieciomprzedoczymajakoprzykładówczynówbohaterskichiszlachet-
nych,gdyżtorozwijatylkosentymentalizmizarozumiałość,leczczynyoparte
nasurowympoczuciuobowiązku,wykonywanepomimogróźbiniesprawiedli-
wychkar.Wtentylkosposóbstworzyćmożnaludziprawdziwiemoralnych,
aniebohaterówromansów,niemówiącjużotym,żeprzykładydrugiegorodza-
juowielesilniejprzemawiajądoduszdziecięcychitrwalszypozostawiająwnich
ślad.CałątędrugączęśćKrytykipraktycznegorozumuwprowadziłKant,powo-
dowanytylkopopędemarchitektonicznym,nakazującymmustwarzaćcałośćwe-
długplanuzgóryzakreślonego,choćbymateriałniebyłzupełniepodatnydo
wykonaniategoapriorycznegoplanu.Chcącwprowadzićnnaukęometodzie
czystegopraktycznegorozumuB,równoległądonnaukiometodzieczystego
spekulatywnegorozumuB,Kantdałzaryspedagogikimoralnej,niemającejnic
wspólnegozmetodologiączystegopraktycznegorozumuwścisłymtegosłowa
znaczeniu,acogorsza,odbiegającejzupełnieodmetodyicelówKrytykipraktycz-
negorozumu,niezajmującejsięzupełniepsychologiągenetycznąiopartejna
zupełnieinnychpodstawach.
