Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wej.Proormiańscyautorzywskazują,iżdziałaniatebyłyprzeprowa-
dzoneświadomieprzezwładzemłodotureckie,którezpremedytacją
prześladowałytureckichOrmian,abyostatecznieusunąć„kwestię
ormiańską”zpolitykimiędzynarodowej.Wzwiązkuztym,ichzda-
niem,masowezabójstwaOrmiannależyzakwalifikowaćjakopierw-
szewXXw.ludobójstwocałegonarodu.Zkoleiwedługautorów
protureckich,wysokaśmiertelnośćwśródOrmianwnastępstwie
deportacjibyławynikiemjedyniechaosuorganizacyjnego,głodu
ichorób,któretakżenaszerokąskalędotknęłymuzułmańskich
mieszkańcówTurcjiwzwiązkuztrudnąsytuacjąbytową,wynikającą
ztoczącejsięwojny.Jednocześnienależypodkreślić,iżwydajesię
bezspornyudziałprzynajmniejczęścinajwybitniejszychdziałaczy
młodotureckichnaczelezTalaatemPasząwświadomejeksterminacji
Ormian
52
.
DeportacjeludnościormiańskiejwTurcji,któremiałymiejscetak-
żew1916r.zbiegłysięwczasiezzakrojonyminaszerokąskalę
ofensywamiwojskcarskichwAnatoliiwschodniej.Jednakjeszcze
przedichrozpoczęciem,w1915r.miałymiejsceważnewydarzenia
rozgrywającesięnazapleczuoddziałówrosyjskichnaKaukazie.
Wsierpniu1915r.namiestnikiemKaukazuidowódcąfrontukauka-
skiegowmiejscechoregoI.Woroncowa-Daszkowazostałdotychcza-
sowynaczelnywódzarmiirosyjskiejwielkiksiążęNikołajNikołaje-
wiczRomanow.Objąłonnajwyższąwładzę,zarównowojskową,jak
icywilnąnaKaukazie.Natomiastbezpośrednimdowódcąoddziałów
rosyjskichnafroncietureckimtzw.„armiikaukaskiej”zostałwybitny
generałNikołajJudenicz
53
.
NowynamiestnikKaukazuzmieniłdotychczasowąpolitykęI.Wo-
roncowa-Daszkowawyraźniefaworyzującąludnośćormiańskąkosz-
temmuzułmańskichAzerbejdżan.Abypozyskaćsobieludnośćmu-
zułmańskąrosyjskiegoAzerbejdżanuwielkiksiążęNikołajNikołaje-
wiczRomanowzgodziłsięm.in.nawydawanieprzezznanegoazer-
bejdżańskiegodziałaczalewicowegoMammadaAminaResulzade
gazetypt.„OtwarteSłowo”(AczikSöz)wjęzykuazerbejdżańskim.
Wefekcietychdziałańznacznaczęśćmuzułmańskichelitpolitycz-
nychireligijnychAzerbejdżanurosyjskiego,dotychczasnastawio-
52
R.G.Suny,Looking,s.109-115.
53
T.Świętochowski,AzerbejdżaniRosja,s.77.
33
