Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Język–myślenie–rzeczywistość.obrazświataukrytywjęzyku
37
Dopełnieniemtejtezyjeststwierdzenie,iżwprocesiesemantycznejstruk-
turalizacjijednostkijęzykowejważnąfunkcjęspełniaflkonstruowaniesce-
ny”lubflkonwencjonalneobrazowanie”[tamże,s.19].Polegaononana-
zywaniutejsamejtreścikonceptualnejnaróżnysposóbpoprzezwyeks-
ponowaniejednejinformacji,aflukrycie”,pozostawieniewfltle”pozosta-
łych.Podstawowymiwymiaramiflobrazowania”rzeczywistościwujęciu
R.Langackerasą:
−poziomuszczegółowieniainformacjisemantycznej;
−tło(kontekst,założeniaioczekiwania,poprzednidyskurs);
−perspektywa(rozumianabardzoszeroko,obejmującatakiezjawiska,jak:
przyjętypunktwidzenia,orientacja,kierunekmentalnegoskanowania);
−proceswyróżnianiastrukturnazasadzieprofilowania(nakładaniaflprofilu”
naflbazę”)orazusytuowaniatakichelementówjakfltrajektor”(figurapierw-
szoplanowa,obiektwruchu,punktwyjścia)ifllandmark”(punktodniesie-
nia,względemktóregoporuszasię,jestkonceptualizowanyobiekt)[R.Lan-
gacker1995,s.20;por.teżR.Grzegorczykowa2001,s.82].
Obrazowanieokreślanejestjakoflzdolnośćdo»portretowania«jedne-
goitegosamegozdarzenia(sceny,sytuacji)przypomocyśrodkówalter-
natywnych.[ł]Jesttonaturalnazdolnośćczłowiekadokonstruowania
ramznaczeniowych”[por.np.R.Langacker1987,za:J.Fife1994,s.20].
NiebagatelnąrolęwteoriiR.Langackera[1995,s.65–110]odgrywa
flmetaforykaoglądu”,którajestilustracjąrelacjimiędzypostrzeganiem
wzrokowymakonceptualizacją,rozumianąjakodoświadczeniezmysło-
we.Wdanymwypowiedzeniu–wobszarzetymznajdujesięfragment,
któryzawierateelementystrukturysemantycznej,któresąważnedlajej
charakterystykiwdanymmomencie,innepozostawiającwtle.Tozre-
dukowanepolewidzenianazywaR.Langackerflbezpośrednimzakresem
konceptualizacji”.Wobrębietegożzakresuznajdujesięobiekt,naktórym
ogniskujesięproceskonceptualizacji–tymobiektemjestflprofil”,który
zkoleiniefunkcjonujesamodzielnie,zyskujeonswojeznaczeniedzię-
kiflbazie”(całejdziedziniepojęciowej)[por.E.Tabakowska1995,s.60].19
flProfilowaniewsensieLangackerowskimto»podświetlanie«pewnego
elementuwobrębiebazytak,żeelementówuzyskujeszczególnystopień
wyróżnienia”[tamże,s.167].Profilowanietoinaczejflwyakcentowanie
rodzimegoużytkownikajęzyka,stanowiącąsemantycznąwartośćpredykatu”[J.Fife
1994,s.24].
19
flWspółzależność»profil/baza«stanowijedenzkluczowychelementówopisujęzyka
proponowanegowramachgramatykikognitywnej”[K.Turewicz1998,s.63].Artykuł
K.Turewicz[1998,s.63–77]pt.Proflakategoriegramatycznestanowiomówienieróż-
nychprofilicharakterystycznychdlaposzczególnychklasleksemów.
