Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
CzęśćI.Zagadnieniaogólne
Współczesnepoglądynakulturęjęzykamieszcząsięmiędzy
dwiemaskrajnościami:uważasięjązasamodzielnągałąźjęzykoznaw-
stwa45bądźteżcałkowicienegujesensjakichkolwiekdziałań„kultury-
stycznych”46.Taniepewnośćcodostatusuinteresującejnasdziedziny
wynikaprzedewszystkimzwieloznacznościsamegoterminu„kultura
języka”,którywedługmniematrzyznaczenia.Popierwszeodnosisię
dostopniaopanowaniajęzykaprzezjegoużytkowników;oznaczawte-
dypoziomznajomościśrodkówjęzykowychiumiejętnościświadome-
gokorzystaniaznich.Jesttoznaczeniewartościujące.Mówimywięc
oniskimlubwysokimpoziomiekulturyjęzykajednostkiczygrupyspo-
łecznejalbowręczcałegospołeczeństwa.Wtakimujęciutoskładnik
ogólnejkulturyspołecznegobytowania,równoległydotakichjejele-
mentów,jakkulturamuzyczna,plastycznaczykulturaliteracka.
Podrugieoznaczadziałalnośćpraktycznąmającąnacelupie-
lęgnacjęjęzyka,jegoochronęprzedwszelkiminiepożądanymizjawi-
skamiorazdbałośćosprawneielastyczneformułowaniewypowiedzi.
Potrzeciekulturęjęzykamożnarozumiećjakoodrębnądyscyplinę
lingwistyczną,opisującązasadyspołecznegofunkcjonowaniajęzyka
iwyznaczającąnaukowepodstawydowspomnianegowcześniejprak-
tycznegodziałania.Maonanaceluustaleniezasadkształtowaniajęzy-
ka(oddziaływanianajegorozwój)zgodniezjegowszelkimifunkcjami,
wypracowaniezasadocenyformjęzykowychorazwyznaczeniekryte-
riówdoboruśrodkówwposzczególnychwypowiedziach.Takpojęta
obejmujezarównodziałaniadoraźne,polegającenawartościowaniu
tworzonychtekstówiużytychwnichform,jakidziałania,którychce-
lemjeststerowanyrozwójjęzyka.Jejsynonimamiwtymznaczeniu
są„językoznawstwonormatywne”(normatywistyka)i„ortologia”47.
Mówiącolingwistycenormatywnej,wypadasięodwołaćdosą-
dówW.Doroszewskiego,któryuważał,żewcentrumjęzykoznawstwa
powinnosięznajdowaćwłaśniepojęcienormy,miałobyzatemono
45J.Miodek,op.cit.,s.3.
46Por.M.Preyzner,Metodologicznepodstawykulturyjęzyka[w:]Normajęzykowa
wpolszczyźnie,red.M.Bugajski,ZielonaGóra1995,s.101–108.
47Zob.:O.S.Achmanova,J.A.Belčikov,J.V.Veselitskij,Kvoprosuo„pravilnosti”reči,
„VoprosyJazykoznanija”1960,z.2,s.35–45.Przedstawionetuuwaginatematznaczenia
terminu„kulturajęzyka”sformułowałemwksiążceJęzykoznawstwonormatywne,s.14–15.
