Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ogólnacharakterystykadzieła…
41
Oczywiścieniewszystkieuwagiwypowiedzianewrozdzialetrzecimska-
zanebyłynatakienieporozumieniaibłędy.PozytywnewrażenierobiJanzGło-
gowawykłademowarunkachżyciowychpanującychwposzczególnychrejo-
nachZiemi,mimoiżprawdopodobnie-jakjużpisaliśmy-nigdynatychtere-
nachnieprzebywał.Przewidywanieopartenaracjonalnychzałożeniachastro-
nomicznychidzietuwparzezwcaletrafnącharakterystykąobszarówleżących
narówniku,ZwrotnikuRaka,kręguarktycznymibieguniepółnocnym.Schie-
lingtworzyteopisyhipotetycznie,wysnuwajezpewnychuznanychjużzało-
żeń,topoprostuprawdopodobieństwowymagająceempirycznegosprawdze-
nia,któregomydopierodziśmożemybezproblemudokonać,byprzekonaćsię,
jakwieleracjimiałkrakowskiuczonyformułująctwierdzeniawrodzaju:narów-
nikuSłońcestoiwzenicieipanujerównonoc(IC,[107]),Słońceniewychodzi
pozaZwrotnikRaka(IC,[111]),naterenachpomiędzyrównikiemaZwrotnikiem
Rakapanująwarunkipodobnedotych,jakiewystępująnakręgurównikowym.
AutorwielepiszeoczarnychmieszkańcachAfryki,czylioEtiopach(IC,[112]-
[114]),wypowiadasięoHnajszlachetniejszejwyspienacałymświecie”(Hnobilis-
simainsularumtotiusmundi”,IC,[114]),czylioTaprobane(dziśCejlon,Sri
Lanka),charakteryzujeNorwegię,Islandię,WyspyOwczeitajemnicząThule
(IC,[119]-[120]).Adekwatnośćzastosowanychdeskrypcjidodzisiejszejwiedzy
owzmiankowanychkrainachipaństwachjesttuwcaleduża-nawetinformacje
opowietrzu,którenadalekiejpółnocyjesttakgęste,żeHludzieprzechadzający
sięwowympowietrzuwidząswojetwarzeodbitewnimjakwlustrze”(IC,
[119]),brzmiprzekonująco.
Podkoniecrozdziałutrzeciego(IC,[120]-[129])JanzGłogowachciałjesz-
czepisaćosiedmiustrefachklimatycznych.KomentującTraktatosferzeJohna
zHolywood,orzekł,żekażdąztychprzestrzenidasięogólniescharakteryzo-
wać:ileżerudycji,inteligencjiimatematyczno-astronomicznejwiedzypo-
trzeba,abywperspektywicznymskrócie,bezbadaniasprawnamiejscu,tylko
drogądedukcjiiobliczeńskalkulowaćliczbęgodzinnajdłuższegodniawdanej
sferzeklimatycznej,określićstopieńjejnachyleniadobieguna,opisaćobszar
iwarunkipogodoweijeszczewyjaśnićetymologienazwkażdejznich.Obrazo-
waćświatlogiką,rozumowaniemiwnioskowaniem-tosprawauSchielingaar-
cyważna.Aprzecieżniedziałosiętokosztemznaczeniajegodzieła.
Introductoriumcompendiosumtonicinnego,jakpoczątkinowejdziedzinywie-
dzywPolsce-klimatologii.Iototakprzedstawiającposzczególneklimaty,zna-
lazłtakżeSchielingwswoimwykładziemiejscedlamiastaKrakowa,którego
położeniewstopniachmiarykątowejwyliczył.Określiłrównieżczastrwania
najdłuższegoinajkrótszegodniawstolicyRzeczypospolitej.Tepolskieremini-
scencje,choćnieliczne,nadajądziełuJanazGłogowaszczególnywymiar.
Świadcząoemancypacjipolskiejnauki,któraniezadowalałasięjużopisemja-
kichśodległych,egzotycznychkrain,leczzwracałazainteresowaniekuwła-
snymperspektywomitematom.
