Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood

Robert K. Zawadzki

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

9788366536746

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

444

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood. Red. Zawadzki, Robert K. . Częstochowa: Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, 2023, 444 s. ISBN 9788366536746

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Zawadzki, R.K.

T1 Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood

PB Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

PP Częstochowa

YR 2023

SN 9788366536746

Bibliografia BibTex:

@Book{ 284805, author = "", editor = "Zawadzki, Robert K.", title = "Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood", publisher = "Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie", year = "2023", address = "Częstochowa", isbn = "9788366536746" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Zawadzki, Robert K.

TI - Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood

PB - Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

CY - Częstochowa

PY - 2023

SN - 9788366536746

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Zawadzki, Robert K.. Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood [baza danych online] Częstochowa: Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, 2023 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/jan-z-glogowa-wprowadzenie-do-traktatu-o-sferze-johna-z-holywood-robert-k-zawadzki-284805.

Jan z Głogowa, Traktat o sferze

Ponad 500 lat po ostatniej edycji jedno z najważniejszych dzieł Jana z Głogowa ukazuje się po raz pierwszy w wydaniu krytycznym, w polskim przekładzie i z komentarzem. Gwiazdy, planety, orbity, a nawet wieści o odkryciu Nowego Świata i pochodzeniu...

Więcej

ISBN/ISSN:

9788366536746

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

444

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

SŁOWO WSTĘPNE9
in „Tractatum sphaerae materialis” Joannis de Sacrobusto Jana z Głogowa11
Teoria geocentryczna. Uniwersytet Krakowski13
Introductorium compediosum jako komentarz do Traktatu o sferze21
Przegląd treści rozprawy Introductorium compendiosum27
Wstęp dzieła30
Część zasadnicza dzieła32
2. Humanistyczne fascynacje średniowiecznego astronoma45
3. Mity59
4. Wątki i postaci biblijne71
Modlitewne zwroty71
Jerozolima73
Piekło75
Postaci biblijne77
Konkluzja79
5 . Wątki anegdotyczne i osobliwe81
6. Śmierć Pańska i zaćmienie Słońca87
Definicje zaćmienia Słońca i Ewangelie87
Zaćmienie Słońca i śmierć Pańska. Interpretacja Jana z Głogowa88
Inne cudowne zjawiska astronomiczne92
Konkluzja95
7. Wątki iberyjskie97
8. Pojęcie czasu105
Wszystkie zjawiska astronomiczne odbywają się w czasie.Wielkość wszechświata106
Miary czasu108
Zegar mechaniczny. Dzień naturalny, dzień sztuczny109
Dzień najdłuższy, dzień najkrótszy, dzień przestępny, zrównanie dnia z nocą113
Długość ludzkiego życia. Astrologia117
Wnioski121
9. Wnioski końcowe123
Nota edytorska125
Bibliografia127
Nota bibliograficzna135
INTRODUCTORIUM COMPENDIOSUM IN TRACTATUM SPHAERAE MATERIALISJOANNIS DE SACROBUSTO137
Epigramma ad Lectorem139
Argumentum in dicenda141
Titulus147
[Capitulum primum]147
Sequitur textus149
Quae sit forma mundi et quomodo tota machina mundi dividiturin duas partes158
Quod caelum movetur ab oriente in occidentem Iterum rediens in orientem165
Quod caelum sit rotundum et quae causae rotunditatis caeli166
De forma et dispositione elementi terrae et quod ipsa terra est rotundaefigurae170
De forma elementi aquae et quod aqua in sua sphaera est rotundae figurae173
Quod terra sit centrum mundi et in medio mundi174
Quod terra centrum universi existens sit in medio omnium immobiliset quibus ex causis176
De quantitate terrae et eius ambitu in stadiis178
Capitulum secundum de circulis, ex quibus sphaera materialis componaturet illa supercaelestis, quae per istam imaginatur, componi intelligitur185
Secundus circulus maior in sphaera est zodiacus, qui habet tria nomina190
Nunc dicendum est consequenter de duobus coluris, quorum unusdistinguit solstitia et alter aequinoctia199
Iam dicendum est de aliis duobus circulis maioribus, scilicet de meridianoet horizonte. Et primo de meridiano203
intelligitur207
et noctium et de divisione climatum215
Nunc de ortu et occasu signorum secundum intentionem et sententiasastronomorum est dicendum223
nostrum sufficit, tam in sphaera recta quam obliqua231
Iam dicendum est de varietatibus, quae accidunt hominibus habitantibusin mundo respectu diversarum zenith in caelo et secundum diversa climatamundi242
Nunc dicendum est de climatibus septem mundi254
Capitulum quartum et ultimum de motibus et circulis planetarum et de causisexlipsium Solis et Lunae261
Auctor finaliter determinat de eclipsi Solis et Lunae et primo de eclipsi Lunae,quo modo et qualiter contingit269
ZWIĘZŁE WPROWADZENIE DO TRAKTATU O SFERZE MATERIALNEJJANA Z HOLYWOOD277
Epigram do Czytelnika279
Słowo wstępne281
Tytuł287
[Rozdział pierwszy]287
Następuje tekst289
O tym, jaka jest forma świata i o tym, w jaki sposób cała konstrukcja światadzieli się na dwie części298
O tym, że niebo przemieszcza się ze wschodu na zachód i powracaponownie na wsch�d305
O tym, że niebo jest okrągłe i jakie są przyczyny okrągłości nieba306
O konstrukcji i umiejscowieniu ziemskiego żywiołu oraz o tym,że sama Ziemia ma kształt okrągły311
O formie żywiołu wodnego i o tym, że woda w swej sferze ma kształtokrągły314
O tym, że Ziemia stanowi centrum świata i znajduje się w centrum świata315
w środku wszystkich bytów i o przyczynach tego318
O wielkości Ziemi i jej obwodzie liczonym w stadiach320
Rozdział drugi o kręgach, z jakich składa się sfera materialna oraz owa sferanadniebna, której wygląd i strukturę poznajemy na podstawie tej pierwszej327
Drugim kręgiem większym na sferze jest zodiak, który ma trzy nazwy333
Wnikliwie omówić należy dwa kolury, z których jeden przecina punktyprzesilenia letniego, a drugi punkty r�wnonocne342
Czas powiedzieć o innych dwóch kręgach większych, to jest o południkui horyzoncie. Najpierw powiemy o południku347
Czas omówić cztery kręgi mniejsze, z których składa się sfera materialna,a także owa sfera niebieska, którą, jak wiadomo, ta pierwsza określai tworzy352
dni i nocy oraz o rodzajach sfer klimatycznych360
A teraz opowiemy o wschodach i zachodach znak�w niebieskichzgodnie z tym, co na ten temat wyrzekli astronomowie369
A teraz opowiemy o różnych warunkach życiowych ludzi,które zmieniają sięw zależności od położenia zenitu na niebie i oddziaływania klimatuziemskiego390
A teraz opowiemy o siedmiu rodzajach klimatu panującego na świecie403
Rozdział czwarty i ostatni – o ruchach i obrotach planet, a także o przyczynachzaćmień Słońca i Księżyca412
Autor na koniec omawia zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca, najpierw rozprawiao zaćmieniu Księżyca, w jaki sposób i jak cudownie ten fenomen się dokonuje421
SUMMARYJan of Głogów – An Introduction to John’s of Holywood Tractatusde sphaera (A Study, Latin Texts, Commentary and Translation)429
INDEKSY433

CZĘŚĆI

sach,niesionesąprzezmniejszeorbityzwaneepicyklami,którychśrodkiporu-

szająsiępodeferensach.Ptolemeuszchciałwtensposóbwykazać,żeodległość

dzielącaZiemięodkrążącychwokółniejplanetzmieniasię,boorbityekscen-

tryczne,czylideferensy,orazepicykleposiadająpunktycentralnepozapunk-

temcentralnymświataznajdującymsięwjądrzeZiemi.Dotegoukładuuczony

dodałswójchybanajbardziejoryginalnywynalazek-ekwans,czylipunktwy-

równawczy.Niewiadomodokładnie,dlaczegowprowadziłtękategorię,do

czegojejpotrzebował.Chciałprawdopodobnieskoordynowaćkierunekobiegu

planetzczasemichruchu18.Takczyinaczej,ekwansbyłpunktemleżącymna

prostejpoprowadzonejprzezśrodekZiemiiśrodekdeferensu,przyczymodle-

głośćekwansuodśrodkadeferensubyłatakasama,jakodległośćśrodkadefe-

rensuodśrodkaZiemi.Wokółekwansuporuszałysięplanetyzestałąprędko-

ściąkątową,azatemkażdaznichmiałaswójwłasnyekwans.

Jużnapodstawietegopobieżnegoomówieniawidać,jakskomplikowany

systemstworzyłPtolemeusz,systemobejmującyzarównotradycyjnąwizję

światagłoszonąprzezEudoksosaiArystotelesa,jakinowatorskąnaukęode-

ferensach,epicyklachiekwansach.Azdrugiejstrony,koncepcjaorbitekscen-

trycznychjestprzecieżnadalprojektemmatematycznym,jakuEudoksosa,nie

nawiązywałajeszczedofizyki,niekorzystałazprawmechaniki,zresztąnie

opierałasięnawetnaobserwacjachastronomicznych.Istądparadoksalnasy-

tuacja,żeobokrzetelnychrachunkówmatematycznychokreślającychprecy-

zyjnieprędkościkątoweplanet,czasyichobiegówiodległościmiędzynimi,ist-

niaławtymsystemieabstrakcja,czystateoria,oderwanaczęstoodrzeczywi-

stości(dziświemy,żeniemadeferensów,epicykliiekwansów)19,wykazująca

jednaksłusznośćtezy,żewszechświattokonstrukcjalogiczna.

Ptolemeuszzdawałsobieprawdopodobniesprawęzniedostatkówswojej

koncepcji,chciałzapewnestworzyćdlaniejjakąśbazęempiryczną,wykorzy-

staćprawafizykiprzyopisieświata.Wyrazemusiłowańuczonegowtymzakre-

siemogłobyćjegokolejnedzieło-Hipotezyplanet(Hypotheseistonplanome-

non),któredonaszychczasówzachowałosiętylkoczęściowoitowprzekładzie

arabskim20.Nautwórzłożyłysięzaproponowanyprzezautoramodelukładu

planetarnegoorazkosmologiaArystotelesa.Oczywiściewiększeznaczenie

wdziejachnaukimiałopierwszedziełoPtolemeusza-ówAlmagest,stanowiący

zresztąkompendiumcałejstarożytnejwiedzyastronomicznej.Zaciążyłonna

rozwojuastronomiiwpóźniejszychwiekach,stającsięprzedmiotempodziwu,

alerównieżikrytyki.

18Zob.natentemat:J.Evans,Theoryandpracticeofancientastronomy,Oxford1998,s.384-392;

J.D.North,Cosmos:Anillustratedhistoryofastronomyandcosmology,Chicago2008,s.114-118.

19Zob.H.Andersen,P.Barker,X.Chen,Thecognitivestructureofscientificrevolutions,Cam-

bridge2016,s.117-146.

20Otymdzielezob.B.R.Goldstein,TheArabicversionofPtolemy’sPlanetaryhypotheses,HTrans-

actionsoftheAmericanPhilosophicalSociety”1967,vol.57(4),s.3-55.

Brak wyników

Jan z Głogowa wprowadzenie do traktatu o sferze Johna z Holywood

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra