Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdział1.Rozwójkategoriiwartościprzedpowstaniemnaukiekonomii
nowprzypadkuwycenysądowejmajątku,atakżeprzyustalaniuzwy-
kłychpodatkówodnieruchomościorazdochodówodnieruchomości
leśnychirolnych.Wedługtwórcówprawarzymskiegowartośćzwykła
możebyćwyższalubniższaodwartościrynkowejwzwykłymznacze-
niu.Pierwszyprzypadekwystępujewówczas,gdykonkretnynabywca
skłonnyjestzapłacićmniejzadanemienieniżwynosiwartośćużytko-
wadlaprzeciętnegoczłowieka.Wdrugimprzypadkunabywcagotowy
jestzapłacićwięcejzadanemienie.Chociażwartośćogólnabyłapod-
stawowąkoncepcjąwartościwprawierzymskim,tojednak-zdaniem
autoraartykułuTeValuationofPropertyintheRomanLaw-mogła
przysparzaćwiększychtrudnościwjejustaleniuniżwartościdlawła-
ścicielalubwartościrynkowe12.
Gdykonkretnaosoba,tzn.właściciellubpowódwsprawie,uważa-
ła,żewartośćdanegomajątku-zuwaginaszczególnecechyluboko-
liczności-jestwiększadlaniegoniżdlacałegoświata,wówczaswartość
tastanowiwartośćdlawłaścicielalubwartośćużytkową,apołacinie:
idquodinterest,quantiearesest,quantimeaest,quantialicuiusinte-
rest,utilitas,utilitascircaipsamrem,pretiumexutilitate,utilitasactoris,
emptorislubcreditoris.Kategoriętęodnoszonodookreślaniawartości
szkódiodszkodowań,utratyudziałówimajątkuwwynikukradzieży
(wtymkradzieżytestamentu)lubzniszczeniaorazniedostarczeniaza-
kupionejrzeczyprzezsprzedawcę.Kategoriętęwykorzystywanoprzy
wyceniekonkretnejnieruchomościlubwłasności,aleprawnicyrzym-
scyniezdefiniowalijejprecyzyjnie,chociażprzyjejcharakterystyce
przywołaliwieleprzykładów,którepozwalajązidentyfikowaćjejprak-
tycznątożsamość.Wynikaznich,żewartośćdlawłaścicieladotyczy
elementumajątku,którywodczuciuwłaścicielamaszczególnąwartość
zuwaginajegowymaganialubpotrzeby.Dlategowodczuciuwłaści-
cielaogólnawartośćtegomajątkuprzewyższawartośćodsprzedażylub
wartośćdlaresztyświata.Ztegoteżpowoduwartośćdlawłaściciela
byłaczęstoprzeciwstawianawartościrynkowej(łac.quantivenirepo-
test)iwartościogólnej,czylizwykłej(łac.verumpretium).Powyższe
oznacza,żewspółczesnymodpowiednikiemrzymskiejkoncepcjiwar-
12Zob.ibidem,s.241-244.
