Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
●IVB-tytanowce:tytan(Ti),cyrkon(Zr),hafn(Hf);
●VB-wanadowce:wanad(V),niob(Nb),tanatal(Ta);
●VIB-chromowce:chrom(Cr),molibden(Mo),wolfram(W);
●VIIB-manganowce:mangan(Mn),technet(Tc),ren(Re);
●
VIIIB-żelazowce:żelazo(Fe),kobalt(Co),nikiel(Ni)iplatynowce:lekkie:ruten
(Ru),rod(Rh),palladPd)orazciężkie-osm(Os),iryd(Ir),platyna(Pt);
●IB-miedziowce:miedź(Cu),srebro(Ag),złoto(Au);
●IIB-platynowceciężkie:cynk(Zn),kadm(Cd),rtęć(Hg);
●IIIB-skandowce:skand(Sc),itr(Y),lantan(La),aktyn(Ac);
●
IIIB-lantanowce:metaleziemrzadkich(odlantanu(La-l.a.57)dolutetu(Lu-l.a.71));
●IIIB-aktynowce:odaktynu(Ac-l.a.89)dolorensa(Lr-l.a.103).
PierwiastkizpodgrupIIIB-VIIIB(ol.a.21;28,39;46,57,72;78)sąnazywanepier-
wiastkamilubmetalamiprzejściowymi.Zostałatakżewyodrębnionagrupametalirzadkich
-zaliczasiędonichte,którewystępująwskorupieziemskiejwbardzomałychilościach
idużymrozproszeniulubsątrudnedouzyskaniawczystejpostaci.Ztegowzględusąone
drogieirzadkostosowane-najczęściejwpostacimikrododatków,aszerzejiwwiększych
ilościachtylkowówczas,gdyniemożnaichniczymzastąpić.
1.1.3.Wielkośćatomu
Wielkośćatomu,jakkolwiekniemożebyćwyznaczonajednoznacznie,jestważnympa-
rametremwteoriistopów.Wielkośćswobodnegoatomujestzgodniezmechanikąfalową
ograniczonazasięgiemperyferyjnejorbityelektronowej.Wkryształachwielkośćatomów
ulegajednakzmniejszeniunaskutekwzajemnegooddziaływaniachmurelektronowych
sąsiednichatomów.Dlategowielkościatomówokreślonezodległościmiędzyatomowych
wzwiązkachimetalachmająróżnewartości.Zależytoodliczbykoordynacyjnej
1
sieci
kryształu,czyliliczbynajbliższychsąsiadówotaczającychkażdyatom.Zwykleśrednice
atomówobliczasięznajmniejszejodległościmiędzyatomamiwzdłużkierunku,wktórym
atomystykająsięzesobą.WsieciA1jesttoprzekątnaściany〈110>iIat=a2/2,wsieci
A2przekątnakomórki〈111>-I
at
=a
3
/2,awsieciA3boksześciokątapodstawykomórki
sieciowej-I
at
=a.Takwyliczoneśredniceatomówsąnazywanekrystalicznymi.Porównując
średniceatomówobliczonedlaróżnychsiecikrystalograficznych,Goldschmidtzauważył,
żeprzyprzejściuodstrukturyoliczbiekoordynacyjnej12dostrukturyoliczbiekoordy-
nacyjnej8następujezmniejszenieśrednicyatomowejo3%,aprzyprzejściuodstruktury
oliczbiekoordynacyjnej12dostrukturyoliczbiekoordynacyjnej4-o12%.Średniceato-
mówokreślonezuwzględnieniemtychpopraweksąnazywaneśrednicamiGoldschmidta.
ZkoleiSeitzzaproponowałinnysposóbobliczeniapromieniatomów-zobjętościkryszta-
łu(ω)przypadającejnajedenatomwsieci-
r
ω
=
3
4
3
ω
π
.Promienieokreślonewtensposób
1Wskróciel.k.
1l1lBUDOWAATOMOWAMETALI
5