Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Demokracjadeliberatywna–odproblemudometody
27
tykówfaktycznychpotrzebipreferencjiobywatelijestszeregpropozycji,które
mająsłużyćuzupełnieniufunkcjiistniejącychinstytucjidemokracjireprezen-
tacyjnej,alenietworząpodstawdozastąpieniatejostatniejprzezgruntowną
przebudowęstrukturimechanizmówwładzy
.
Deliberatywnakoncepcjapolitykisytuujesięwopozycjidoliberalizmu
orazrepublikanizmuprzezfaktnadaniawobydwuteoriachcentralnegozna-
czeniapaństwu,zjednejstronyjakostrażnikowispołeczeństwarynkowego,
zdrugiejjakoinstytucjonalizacjietycznejwspólnoty
.Jednocześnieczerpie
zobukoncepcji–przeciwstawnychwsposobieprzedstawianiarólobywatela,
społeczeństwaipaństwa–iwprowadzawłasne,niezbędnemodyfikacje24.
Modelliberalnyzakładarelacjerynkowemiędzywolnymiobywatelami
jakokonstytutywnedlaspołeczeństwa.Społeczeństwoiaparatadministracyjny
sąsiłaminiejakowobecsiebieprzeciwstawnymi.Coprawdapaństwostoina
strażyprawjednostkowych,alejednocześniejesttraktowanejakozagrożenie
dlawolnościobywatelskich.Aktywnośćobywatelizasadniczosprowadzasię
douczestnictwawwyborach.Wynikgłosowaniaprzesądzaozwycięstwieopcji
politycznej,któraotrzymałapoparciewiększejczęścispołeczeństwa.
Wmodelurepublikańskimnatomiastsferadziałańpublicznychobywateli
mieścisięwobszarzemiędzyrynkiemipaństwem,niepodlegającbezpośred-
niemuwpływowiżadnegoznich.Totupodmiotowośćzyskujespołeczeństwo
obywatelskie,wktórymistotnemiejsceprzypadapolitycznejdeliberacji.
Aktywnośćpubliczna,regulowanaprzezzasadęsolidarnościgrupowej,jest
ukierunkowananawzajemnezrozumienieiporozumienieobywateli,czego
spodziewanymefektemjestpodjęciedecyzjinazasadziekonsensu25.Zwolennicy
demokracjideliberatywnejsąnastawienikonfrontacyjniewobecagregatywnego
sposobuwyrażaniadobrawspólnego,polegającegonasumowaniuindywidu-
alnychpreferencji.Ichzdaniemzbliżatowyborypolitycznedokonsumenc-
kich,któresąpodatnenamanipulację.Podczasgdywliberalizmieudział
obywateliwprocesiestanowieniapolitykikończysięnawyborzereprezen-
tantówdociałprzedstawicielskich,poktórymnastępujejużtylkooczekiwa-
nienaefektyichdecyzji(output)wpostacikorzystnegobilansuświadczeń,
wdemokracjideliberatywnejważnyjestspołecznywkład(input)wjejkształ-
towanieprzezzabieraniegłosuwdyskusjipublicznej26.
Dowarunkówdemokracjideliberatywnejnależybowiemrówneprawo
każdegoobywateladouczestnictwawprocesachprowadzącychdopodejmo-
waniadecyzjiwsprawachpublicznychprzezmożliwośćwyrażeniawłasnych
izakwestionowaniaodmiennychwartościiinteresów.Towarzyszytemuprze-
24J.Habermas,ThreeNormativeModelsofDemocracy,nConstellations”1994,nr1,s.1.
25Tamże,s.1–2.
26J.Habermas,Faktycznośćiobowiązywanie.Teoriadyskursuwobeczagadnieńprawademokratycz-
negopaństwaprawnego,Scholar,Warszawa2005,s.316.
