Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nierównościspołecznychpoprzezsystemedukacji5.JaktwierdziprzytymTomasz
Gmerek,związanazfunkcjonalizmemstrukturalnymideanspołeczeństwame-
rytokratycznego”odnosisiędojednejzważnychkoncepcjiteoretycznychdoty-
czącychzasadpodziałunagródspołecznychzapośrednictwemsystemuedukacji.
Autortenpodkreślatakże,żekonstruujeonaokreślonymodelosiąganiasukcesu
życiowegoprzezludzimłodychpoprzezedukację6.Wpodejściumerytokratycz-
nymzwracasięszczególnąuwagęnarolęszkolnictwawyższego,zwłaszczauniwer-
sytetu,wdecydowaniuopozycjispołecznejjednostek.JakwskazujeJacekSrokosz,
istotamerytokracjimożebyćrozumianajakonrodzajideologiifunkcjonowania
życiaspołecznegoipublicznego”7.
Wliteraturzeprzedmiotuznajdujesięwieleprzykładówdefinicji(niekiedy
kładącychnacisknaróżneaspekty)terminunmerytokracja”
,cosprawia,opisa-
niejednoznacznejistotyorazmechanizmów,jakiezachodząwspołeczeństwach
merytokratycznych,niejestzadaniemłatwym.Potwierdzeniemtegomogąbyć
słowaKennethaPaulaTana,któryzauważa,npojęciemerytokracjajestniesta-
bilne,ponieważjegoelementypotencjalniesprzeczne.Naprzykładegalitarne
aspektymerytokracjimogąwejśćwkonfliktzjejkoncentracjąnaalokacjitalen-
tów,konkurencjiinagrodach.Wpraktycemerytokracjaczęstoprzekształcasię
wideologięnierównościielitaryzmu”8.
Niewątpliwiewartoodnieśćsiędoźródełpowstaniaterminunmerytokracja”
.
Teoretycyorazbadaczezajmującysiętymzagadnieniemwskazują,pojęcieto
powstałow1958rokuzasprawąsocjologabrytyjskiegopochodzeniaMichaela
YoungawjegoksiążceTeRiseoftheMeritocracy,1870-20339.Nowowprowa-
dzonedoliteraturypojęcie,jakimjestmerytokracja,nawiązujedoangielskiego
słowanmerit”
,którenaukowiectensprowadziłdonastępującegowzoru:I+E=M,
przyczymnI”oznaczainteligencję,natomiastnE”wysiłek,razemtworząnM”
,
awięcwwolnymtłumaczeniu–nzasługę”
,nwartość”wtymprzypadkuposzcze-
5
Wponiższychrozważaniachdotyczącychmerytokracjiwykorzystanorozszerzonetreścimojego
artykułu:A.Sobczak,IdeologyofMeritocracyinEducationSocialReconstructionsof(In)equality,
nStudiaEdukacyjne”2018,nr51.
6
T.Gmerek,Edukacyjnekredencjałyisukcesżyciowymłodzieżywspółczesnej,[w:]R.Leppert,
Z.Melosik,B.Wojtasik(red.),Młodzieżwobecniegościnnejprzyszłości,WydawnictwoNaukowe
DolnośląskiejSzkołyWyższejEdukacjiTWPweWrocławiu,Wrocław2005,s.205.
7
J.Srokosz,Ukrytapolitycznośćuzasadnieniemerytokratyczneijegorolawprawotwórstwie,
nPrzeglądPrawaiAdministracji”2020,122,s.88.
8
K.P
.Tan,MeritocracyandElitisminaGlobalCity:IdeologicalShifsinSingapore,nInternational
PoliticalScienceReview”2008,29(1),s.7.
9
Por.m.in.J.J.B.Mijs,TeUnfulfllablePromiseofMeritocracy:TreeLessonsandTeirImplica-
tionsforJusticeinEducation,nSocialJusticeResearch”2016,29(1),s.15;A.Liu,Unravelingthe
MythofMeritocracywithinTheContextofUSHigherEducation,nHigherEducation”2011,
62(4),s.385.
18
AdamMickiewiczUniversityPress©2021