Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MIECZYSŁAWSMOLEŃ
Wartośćpoznawczamitu
wrosyjskiejhistorii
Czymjestmit?Natopytanieniemajednejodpowiedzi,jakożejestondefiniowany
nawielesposobów,aczkolwiekwkontekścietegoopracowanianiechodziojego
definicję.Ważniejszyjestnamysłnadfunkcją,jakąspełniamitwprzekaziehisto-
rycznym,awtymwypadkunadjegoużytecznościądobadaniahistoriiRosjiimyśli
rosyjskiej.Aleitupowstajeproblem,ponieważzewzględunaszerokośćzagadnienia
iodmienne,częstosprzecznezesobąopinieautorówpodejmującychtentematnie-
możliwejestudzieleniejednoznacznejodpowiedzinapytanie,jakieznaczeniemiał
mitdlarozwojurosyjskiejpaństwowościinarodurosyjskiego.Podstawowakwestia
sprowadzasiębowiemdopytania,czymjestRosja.Jaksięokazuje(wświetlewie-
luspecjalistycznychopracowań),takżetaodpowiedźniejestprosta.Naprzykład
GrzegorzKotlarskipisze,że„rozumienieRosjitorodzajpermanentnej,intelektu-
alnejtęsknoty,niespełnieniaibólu”1.Wydajesię,żetakzademonstrowanypesy-
mizmpoznawczymożebyćakurattutajusprawiedliwiony.Agdybyodwołaćsiędo
JanaJarco–jużsamtermin„Ruś/Rosja”niejestdokońcajednoznaczny2.Składa
sięnańwielekomponentów,takichjakkwestie:geograficzno-przestrzenna,politycz-
na,historyczno-kulturowa,etniczna,religijnaimityczna.Wkontekścietejostatniej
historiaRosji,jejkulturaispołeczeństworazemzjegospecyficznąmentalnością
postrzeganesąjakoswoistyfenomennatleszerokorozumianejkulturyeuropej-
skiej3.Nieznaczytobynajmniej,żedziejeRosjikształtowałysiępodwpływempier-
wiastkamitycznegobardziejniżwwypadkuinnychkrajów.Pierwiastkimityczne
istniejąwkażdejkulturzeisątrwałymelementemświadomościzbiorowej,naro-
dowej,ideologii,religiiisztukizarównonaWschodzie,jakinaZachodzie.Próby
interpretacjihistoriitychkrajówuwzględniającewmniejszymlubwiększymstopniu
czynnikmitycznyzakażdymrazemwydająsiętwórczościąoscylującąpomiędzy
mitotwórstwemapółprawdą.JeślichodziohistorięRosji,wliteraturzenaukowej,
starszejinowszej,nadzwyczajczęstomamydoczynieniazodwoływaniemsiędo
wartościmitopochodnych.AndrzejAndrusiewiczwswoimstudiumpoświęconym
1G.Kotlarski,ProblemrozumieniaRosji,[w:]RozumiećRosję.Tropy,red.M.Figura,G.Kot-
larski,Poznań1997,s.14.
2J.Jarco,„Ruś”–„imięchrzcielne”narodówwschodniosłowiańskich,[w:]Teologiaikultura
duchowastarejRusi,red.W.Hryniewicz,J.S.Gajek,Lublin1993,s.77–87.
3Zob.szerzej:M.Smoleń,RosyjskainteligencjaliberalnairadykalnawXIXinapoczątkuXX
wieku,Kraków2010,rozdziałpt.Zamiastzakończenia.
