Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
budujeswójgroteskowyświatzelementówrzeczywistości,proces
jejdeformacjiujawniasięnapłaszczyźnierealiów,jednakwyłącz-
nieprawienapłaszczyźniejęzykowej.Itutaj–podobniejakuNo-
waczyńskiego–mamydoczynieniazniezwykłąwynalazczościąję-
zykową(m.in.niepohamowanąpasjądoneologizmów),prowadzącą
doefektuczytelniczegowywołującegowrażenie,iżmamydoczy-
nieniazjęzykiemprzypominającymużywanypowszechnie,aleod-
noszącymsiędorzeczywistościwcałościkreowanej.Procesodno-
wyprozywtwórczościJaworskiegodokonujesięnapłaszczyźnie
„literackości”nieustannieprzypominającejofakciewypowiedzi.
Pozostajewięctutajwszystko,costanowiomłodopolskiejprowe-
niencjitejksiążki:monologwewnętrzny,bohaterowszelkichce-
chachuczuciowościepoki,brakwyrazistegookreśleniaczasuitła
dziejącychsięzdarzeń.Aledodaćtrzebaelementynoweiprzezpo-
etykęimpresjonistycznąnieprzewidywane:całkowitewyzwolenie
ciągupojawiającychsięobrazówspodkontrolilogicznychiprzy-
czynowo-skutkowychprawdopodobieństw,programowąaprobatę
brzydotyjakojakościestetycznej,odejścieodzdaniabudowanego
ładnienarzeczepatowaniawypowiedziąnatrętnieułomną,niespój-
ną,zaprzeczającąnierazregułomskładniowym.Realne,materialne
przedmiotywtymgroteskowymwidzeniupotwornieją,rzeczywi-
stośćstajesięnieobliczalnaipełnastojącejpozarzeczamimetafi-
zyczności”.
WysokaocenaMakowieckiegobyćmożeniedokońcajestpraw-
dziwa,zwłaszczajeślichodzio„niezwykłąwynalazczośćjęzykową”,
o„niepohamowanąpasjędoneologizmów”.Rzeczywistymsłowo-
twórcąartystycznymbyłinnyczłowiekpióratamtegookresu,poeta
BolesławLeśmian.JaworskiiLeśmian,jedenwprozie,drugiwpo-
ezji,kreowalidziwne,odrealnioneświatyiwykazywaliniejedenele-
mentwspólnywswychutworach,alemimowszystko„niepohamo-
wanapasjadoneologizmów”Jaworskiegoodniosłazdecydowanie
mniejszyefektniżuLeśmiana.Podtymwzględemautor„Historii
maniaków”niebyłwcale„niezwykłymwynalazcą”.OcenaMako-
wieckiegonosicechyapologetyczne,historykpopadawpewnąskraj-
ność,cobyćmożewynikazchęcinaprawieniakrzywdyJaworskie-
14
