Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,M.Krzymkowski,HistoriaustrojuiprawawPolsce1772/1795-1918.Wybórźródeł,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14798-3,©byWNPWN2006
RzeczypospolitejPolskiejtakiestanowionogranice,którebysiędowewnętrznejjej
mocyisytuacjibardziejstosowały,aśrzodkiułatwiałydoułożeniasobiebez
uszczerbkuwolnościwłasnejrządudobrzerozrządzonego,trwałegoinieufatygowa-
negoidotrzymaniasięprzyspokojnymjegożużywaniu,ażebyprzeztonieporządkom
unikaćmogła,przezktórewłasnyjejpokójtakczęstoturbowany,abezpieczeństwo
sąsiadówprzerwanebyło.
Abyśmywięcwtymwskórali,aRzeczpospolitąPolskąodstrasznych,które
wewnętrznejejrozruchyzasobąprowadzićmuszą,biedyuwolnialiiodzniszczenia
ratowali,zwłaszczazaś,abyśmyobywatelijejodnędzypustoszącejnauki,którą
lekkomyślnieprzyjmowaćsąprzychylni,odciągalipodługnaszegoprzeświadczenia,do
któregoteżNajjaśniejszaWszystkichRusiCarowa,zupełnieznamiwprzedsięwzięciu
jednomyśląc,przystaje,inszegoniemaszsposobu,jakonejżprowincjegraniczącena-
szemupaństwuinkorporować,atymkońcemterazzarazwposesjęwziąćiprzezto
wszelkiemuzłemu,cobyztrwałościteraźniejszychjejrozruchówwynikaćmogło,bronić.
WięctedyzwiedząNajjaśniejszejCarowejMoskiewskiejIMciprzedsięwzięliśmy
dystryktapolskiewzwyżpomienione,tudzieżmiastaGdańskiToruńwziąćwposesję
ipaństwunaszemuinkorporować.Tonaszeprzedsięwzięciestałenieodmiennetym
patentempublikujemyioczekiwamyodnarodupolskiego,żesięjaknajprędzejna
sejmiezgromadzićioskutecznychśrzodkówmyślećbędzie,abyśmywszystkodotego
aktunależącewprzyjaźniodprawić,aprzeztodocelupożytecznegoprzychodzić,
RzeczypospolitejPolskiejdaćpokójtrwałyiobywatelijejodstrasznychskutków
anarchiibronićmogli.Stanyoraziobywateletychdystryktówimiast,którewnaszą,
jakwyżejmówiono,posesjębierzymy,takłaskawiejakpoważnieprzestrzegamy,żeby
sięanitemunaszemuwposesjęwzięciu,anigenerałomiwojskutymkońcem
wysłanymniesprzeciwiali,leczraczejnaszemupanowaniuchętniesiępoddali,nas
odtądzaswegopodługprawsłusznegokrólaipanauznaliiprzyjęli,jaknasiwierni
iposłusznipoddanisięsprawowaliiodwszelkiejzKoronąPolskąkomunikacjisię
odciągali.Myzaśwzajemnieprzedsięwzięliśmyitymiuroczyścieobiecujemy
pomienionychstanówiobywatelówwszystkichikażdegozosobnaprzyichposesjach
iprawachwduchownymiświeckim,aosobliwierzymskiejkatolickiejwiarybędących
przywolnymodprawowaniuichnabożeństwazostawić,zaszczycaćiprotegować,
aogólniecałytenkrajtakrządzić,żerozumniidobrychsentymentówobywatele
szczęśliwiikontencibędą,żadnejcaleniemającprzyczynynauskarżeniesięodmianę
panowania.
Abyśmyzaśowiernościiprzychylnościnaszychnowychpoddanychupewnienibyli,
tedyśmyzadobrouznali,odnichwtakowychokolicznościachzwyczajnehomagium
żądać[...].
Spodziewamysię,iżkażdy,kogosiętotyczy,temubędzieposłusznym.Gdybyzaś
nadspodziewanienaszejedenlubdrugistaniobywatelwzwyżwymienionych
dystryktówimiastkontentomtegożnaszegopatentuniebyłposłusznym,przysięgę
wiernościnamnieprzysiągł,naszemupanowaniubysięniechciałpoddaćalbo
generałomiwojskuodpórdaćodważyłsię,tenalbocizapewneoczekiwaćmogą,że
bezwzględunaosobykaraniwtakowychokolicznościachzwyczajnymibędąkarami.
28