Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niepodważalnywpływnazachowaniesięrodzimegocharakterupra-
wapolskiegowokresienajwcześniejszym(odXdopołowyXIIIw.)miały
licznewydarzeniapolityczne.Oddziaływałyoneintegrująco,budzącpo-
czuciejednościiprzynależnościdowłasnejorganizacjipaństwowej
(przyjęciechrześcijaństwawpołowieXw.,ustaleniesięzwierzchności
dynastiipiastowskiej,przezwyciężenieprocesówdezintegracjiteryto-
rialnejwpołowieXIw.orazrozbiciadzielnicowego,począwszyoddru-
giejpołowyXIIIw.,zapoczątkowanieszybkiegorozwojucywilizacyjnego
wtymokresie).
Wokresiewczesnopiastowskimprawodotyczyłoprzedewszystkim
prawoosób
stosunkówprawnych,którychpodmiotamibyłyosobywolne.Wówczes-
indywidualnych
nymrozumieniubyłytoosobyindywidualne,wolneodcudzejzależności.
Prawoprywatnewtymokresiechroniłoprzedewszystkimdobro
ipozycjęjednostki.Nietylkozewzględunasłabyrozwójinstytucjipań-
stwa,aleprzedewszystkimnainnepojmowaniejegoroli,udziałinstytu-
cjipaństwawwykonywaniuprawabyłzasadniczoograniczonydofunkcji
ochronnej.Zadaniapaństwasprowadzałysiędozapewnieniabezpie-
czeństwawstosunkachzewnętrznychiutrzymaniaposłuszeństwaróż-
nychgrupczyteżjednostekwewnątrzpaństwa.Naruszenietakichdóbr
osobistych,jakżycieizdrowie,pojmowanebyłowkategoriachkoniecz-
nościzadośćuczynieniazakrzywdyiszkodyosóbindywidualnych.
Instytucjepaństwa,ingerującwtesprawyisprawującpieczęnadsą-
dami,uzyskiwałydochodyzichprowadzenia.Całazaśinicjatywawpro-
wadzeniutychspraw,jakiostatecznerozstrzygnięcia,pozostawaływge-
stiiosóbindywidualnych.Instytucjeprawapublicznegobyływięcznacz-
nieograniczone.Ujawniałysięonejedyniewprzypadkachkonieczności
ściganiaprzestępców,którzywbezwzględnysposóbnaruszyliporządek
ibezpieczeństwowmiejscachpublicznych.
Womawianymokresienieistniałjeszczepodziałprawanagałęzie,
jakwewspółczesnejsystematyce.Wielestosunkówprawnych,zalicza-
nychobecniedopublicznych,wchodziłowzakresstosunkówprywat-
nych.Wtakimukładziezasadniczezrębytegoprawa,jakijegorozumie-
niezachowałysiędokońcaistnieniaRzeczypospolitej.
Odsamegopoczątkuwprawieosóbindywidualnych,zktóregopo-
wstałopóźniejszepolskieprawoprywatne,występowałszerokizakres
norm,ztymżeinaczejiodrębnieukształtowany.Normyprawazwycza-
jowegodominowaływbieżącymstosowaniujakopodstawawszelkich
stosunkówprawnych,którychcharakterbyłwzasadziecałkowiciepry-
watny.
RozpoczętenawielkąskalęodpierwszejpołowyXIIIw.zmianycywi-
lizacyjne,związanezintensywnymrozwojemopartymnakolonizacjiwe-
wnętrznej,wpływałynietylkonazewnętrzne,organizacyjneoblicze
państwpiastowskich.Wprowadzenienagruntpolskiwtymokresieno-
wychinstrumentóworganizacyjnychiprawnychobcegopochodzenia,
30