Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
leciaXIViXVwogólewyłączyćześredniowieczazewzględunagłębokieprzekształcenia
demograficzneiekonomiczne,jakiewówczasnastąpiły.Wtymkontekściewymieniasię
niekiedyrok1348(czarnaśmierć)jakodatęgraniczną.Natomiastci,dlaktórychistota
średniowieczastreszczasięwinstytucjicesarstwa,cofająkoniecśredniowieczajeszcze
bardziej,wiążącgoześmierciąFryderykaIIStaufa(1250).
Wątpliwościbudząnietylkoramychronologiczne,aletakżegeograficzneśredniowie-
cza.PojęcietowswoimpierwotnymrozumieniuodnosiłosiędoEuropyZachodniej,tam
bowiemzanikłaumiejętnośćpięknegopisaniapołacinieitamsięonawczasachrenesan-
suodrodziła.Odkądjednakomawianyterminnabrałbogatszejtreściizacząłoznaczać
określonytypspołeczeństwa,powstałopytanie,czymożnamówićośredniowieczubizan-
tyńskim,arabskim,chińskimczyjapońskim.Amożewiekiśrednieobejmujądziejecałego
światamiędzy,powiedzmy,wiekiemVaXV?
Dylematytehistorycyrozwiązująnaróżnesposoby.Spotykasięopracowaniahistorii
średniowiecznej,wktórychjestmowanietylkooEuropie,lecztakżeoIndiach,Chinach
iAmeryceprzedkolumbijskiejwokreślonych,tychsamychdlacałegoświataramachchro-
nologicznych.Niewszyscybadaczezezrozumieniemodnosząsiędotakiegodoboru
materiału.Zwracająmianowicieuwagęnato,żeodizolowaneodsiebiekręgicywilizacyj-
nerozwijająsięwróżnymtempie.Niejestnawetpewne,czyichewolucjaprzebiega
widentycznymkierunku.Skorotak,topojęcieśredniowiecza,ukutenapotrzebyeuropej-
skie,wodniesieniudoChinczyAztekówbyćmożewogóleniemasensu.Ztegopunktu
widzeniabardziejjestuzasadnioneuwzględnianiespołeczeństw,którebyłydziedzicami
Rzymu.ChodzimianowicieoEuropęłacińską,światbizantyńskiiświatislamu.Jednakitu
powstająwątpliwości,czynapewnospołeczeństwochrześcijańskiejestporównywalneze
społeczeństwemmuzułmańskim?
Zdającsobiesprawęztychwszystkichdylematówiwątpliwości,decydujemysięna
następująceramychronologiczneigeograficznedlaniniejszejksiążki.Otóżwykładem
obejmiemyokresodprzełomuIViVw.doschyłkuXVstulecia.BędzienasinteresowaćEu-
ropałacińska,przyczymnajwięcejuwagipoświęcimyEuropieZachodniej,aściślejrzecz
biorąctrójkątowiwyznaczonemuprzeztrzykraje:Francję,NiemcyiWłochy.Wtymwła-
śnietrójkąciekształtowałysięinstytucjeiwzorcekulturowe,którepromieniowałynaresztę
kontynentu,dziękiczemujegoperyferieupodobniałysięwmniejszymlubwiększymstop-
niudojądra.Analogicznąrolęodegraływspomnianekrajewgospodarce.Tamwpełnym
średniowieczupowstałygłównecentrahandloweiprodukcyjne,którewywieraływpływ
narozwójekonomicznyobrzeży.Tamwreszcieznajdowałsięgłównyrezerwuardemogra-
ficznyEuropy,odXIIw.zasilającykrajebardziejpodtymwzględemupośledzone.
NamarginesierozważańpozostanieBizancjumiświatislamu.Zasługująonenaosob-
nywykład,równieszczegółowyjakeuropejskiejądro.Byłytojednakosobnekręgi
cywilizacyjne.Miałyonewprawdziepewneznaczeniedladziejówzachodnioeuropejskich,
aleniebyłoonokluczowe.Dlategoteżzamieszczonowpracyjedynierudymentarne
informacjedotycząceświatabizantyńskiegoimuzułmańskiego.
Niniejszaksiążkazostałanapisanaprzedewszystkimzmyśląouczestnikachstudiów
historycznych.Autormanadzieję,żeznajdąwniejpodstawowyzasóbfaktówizagadnień
zzakresuhistoriipowszechnejśredniowiecza.Liczyrównieżnato,żezopracowania
będąmoglikorzystaćzpożytkiemwszyscymiłośnicyhistorii.
13
