Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
państwową.Przeduczonymimuzułmańskimi(malamami)otworzyłysięnajwyższe
urzędy
.Zdecentralizowanysystempaństwhausańskichzastąpiono
scentralizowanąstrukturąemiratówmuzułmańskich,zjednoczonychzależnością
odSokoto.
ZadaniemkalifatuSokotobyłaobronagranicobszarumuzułmańskiego
(Daral-
islam)
odpółnocy,zachoduiwschodu,orazrozszerzenieichodstrony
południowejkosztemobszarów„pogańskich”
(Daral-kufr
).Wtymcelu
MuhammaduBellowybudowałwieleotoczonychmuramimiast-fortec,zwanych
wjęzykuarabskim
rubut
(l.p.
ribat).
Fortectychniebyłonapołudniu,gdyżodtej
stronygraniceulegałyciągłymzmianom.Broniłyichjedynieobozywojskowe.
Dozadańmiastwarownych,opróczobronygranic,należałotakżeszerzenie
islamu.Stacjonowaływnichnietylkogarnizonywojskowe,aleśpieszyłytam
równieżgrupyuczonych,którzymielizaspokajaćpotrzebyduchoweiuczyćnowo
powstającespołecznościmuzułmańskie.Fortecetestałysięośrodkami
przyciągającymiokolicznąludność.Przybywającdonich,główniewcelach
handlowych,ludnośćtastykałasięnietylkoznaukamimuzułmańskimi,ale
równieżznowymsposobemżycia:zmuzułmańskimiubioramiiarchitekturą,
znowymiformamikultuizwyczajamiweselnymiczypogrzebowymi.Tenowe
miastastałysięwięcośrodkamipromieniowaniaislamu,któryszybkozakorzenił
siętakżewśródmieszkańcówwsiiosiedli.
Przywódcyfulańscyrozwinęlinawiększąskalętradycjętworzeniapoematów
religijnychwarabskimiwjęzykachmiejscowych—whausaorazfulfulde(język
Fulanów).Praktykazapisywaniajęzykahausaalfabetemarabskim(tzw.adżami)
datujesię—wedługmiejscowychopinii—jużodpanowaniaMuhammadaRumfy
wXVw.Wydajesięjednak,żedoczasówświętejwojnypowstałoniewieleutworów
wjęzykachmiejscowych,awkażdymrazienieprzetrwałyonezawieruchy
wojennej.Uczenimuzułmańscynajwiększezadowolenieznajdowaliwkopiowaniu
dziełarabskich.Dopierowokresiewielkichwydarzeńpisanieutworówreligijnych
wadżamistałosiębardziejpowszechnąpraktyką.Znacznywzrostmuzułmańskiej
literaturypisanejprzyczyniłsięwdużymstopniudoupowszechnieniaideiislamu.
3.Odepokikolonialnejdoniepodległości
Około1900r.krajHausastałsięobszaremniemalcałkowiciezislamizowanym.
PozaMaguzawa,nielicznągrupąHausańczykówkultywującychdawnepraktyki
religijne,całaludnośćtychobszarówuległadośćgłębokiejislamizacjiizaczęła
identyfikowaćsięzbogatąkulturąświataarabskiego.
Fulańskikalifat,zestolicąwSokoto,przetrwałażdokolonialnegopodbojutego
obszaruprzezBrytyjczyków.Napoczątkuobecnegostuleciaprzejęlioni
odpowiedzialnośćadministracyjnązaemiratyfulańskie,przyłączającdonich
takżeBorno.WtensposóbpowstałyProwincjePółnocne,azczasemRegion
PółnocnyprotektoratuNigerii.Sokotozachowałowładzęreligijną,która
bynajmniejniemiałalitylkoczystonominalnegocharakteru.Współpracamiędzy
administracjąkolonialnąatradycyjnąwładząmuzułmańskąopierałasię
nazasadachbrytyjskiejpolitykipośredniegozarządzania.Pokolonialnympodboju
ciemirowieilokalniwodzowie,którzyposzlinakompromis,nietylkomoglinadal
pełnićswefunkcje,alebylinawetaktywniewspierani.Krnąbrniinieposłuszni
zamorskimpanomtracilisweurzędyibylizsyłaninawygnanie,głównie
domiejscowościLokodża,położonejuujściarzekiBenuedoNigru.
Emirowiezachowaliprawodosprawowaniabieżącejkontrolinadpowierzonymi
ichopieceobszarami,abrytyjscyrezydencinaichdworachinaczelnicyokręgów
nadzorowalijedynietakiesprawy,jakściąganiepodatków,likwidacjawypraw
