Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
oddziaływaniemkulturyijęzykaHausa.
Wewszystkichwariantachlegendyzestaw
HausaBakwài
pozostajeniezmienny,
do
BanzaaBakwài
natomiastwróżnychprzekazachzaliczasięwymiennieróżne
ludyzamieszkującewspółczesnąNigerię.
Najnowszebadaniawykazały,żewcześniejszewersjelegendyopochodzeniu
HausawskazująnazwiązkizależnościtegoluduodwładcyBorno.Toonmiał
osadzićnaziemiachhausańskichswegoniewolnikaBawo.Dopieroprzykońcu
XIXw.głównymbohateremlegendystajesięBajadżidda.Wtensposóbhistorycy
hausańscydokonująlegitymizacjiwładzypoprzezodwołaniesię
domuzułmańskiegopochodzeniaichprotoplasty,ajednocześniewymazują
zpamięciwstydliwyokreszależnościziemhausańskichodBorno,ich
wschodniegosąsiada[Lange1987:195-211],
LegendaoBajadżiddziewskrótowysposóbprzedstawiaważneepizodyzhistorii
irozwojuluduHausa,jegozwyczajeisystemywierzeń.Wynikazniej,żepanujące
rody(określanefulańskimterminem
Haɓe
)przybyłynaobecneobszary
hausańskiezewschodulubzpółnocnegowschodu.Zastałyonekrajzasiedlony
przezludzizorganizowanychwosiadłespołecznościwiejskie,posługującychsię
jużżelazem.PierwszafalaimigrantówzatrzymałasięnaterenieDauryiwkrótce
zdobyłakontrolęnadmiejscowąludnością.Przybyszeniebylizapewne
zislamizowani,choćkronikaKanodajepodstawydoprzypuszczeń,żeznajdowali
siępodwpływamiideimonoteistycznych.
Ocharakterzeludnościautochtonicznejmożnawysnućpewnewnioski
zlegendyoBarbusze,zawartejwkroniceKano.Najejczelestałwładca,zagorzały
myśliwy
.Jednocześniepełniłonfunkcjenajwyższegokapłanabożka
Tsumburbura.Przebywałwodosobnieniuizajmowałsiętakżepraktykami
wróżbiarskimi
[LabarunHausawa
1979:1-3],Innyutwórhausański,
Pieśń
oBagaudzie,
informuje,żeludnośćmiejscoważyławmałych,autonomicznych
wioskachigrupachklanowych,rozrzuconychpocałejokolicy
.Wojowniczy
przybysze,przodkowieluduHausa,podporządkowalisobiebezbronneosady
iprzystąpilidobudowywarownychmiast[Hiskett1965:115],
Zfaktu,żeBajadżiddamiałprzyjechaćnajakimśdziwnymzwierzęciu(„które
byłojakkoń,aleniebyłokoniem”),uczeniwnioskują,żeprzybyszewprowadzili
nateobszaryosła.Małżeństwozzasiadającąnatroniekobietą,apotemzałożenie
miast-państwprzezmęskichpotomkówbagdadzkiegoksięcia,może
symbolizowaćprzejścieodmatrylinearnegodopatrylinearnegosposobusukcesji.
Zabiciewęża-bożkamiałonatomiastzapowiadaćzmianęwsystemiewierzeń.
NiektórzyuczeniłącząpostaćBajadżiddyzosobąAbuJazida,przywódcy
powstaniaberberskichcharydżytówprzeciwkowładcomfatymidzkimAfryki
Północnej.Poupadkutegoruchuobronyniepodległościw947r.niedobitki
powstańczejarmiimusiałyuciekaćnaSaharę.WedłughipotezyW.K.R.Hallama,
jeźdźcyAbuJazidaprzekroczylipustynięipodbiwszymiejscowąludnośćsudańską
stalisięwarstwąrządzącąwpołożonymnadjezioremCzadpaństwieKanem,skąd
moglidotrzećnaobszaryhausańskie[Hallam1966].Poglądtakimapewne
uzasadnienie,gdyżznanesąprzypadki,kiedyBerberzywróżnychmiejscach
przeprawialisięprzezSaharęimogliuczestniczyćwtworzeniusięludów
CentralnegoSudanu.GdybyrzeczywiścieAbuJazidmógłbyćidentyfikowany
zBajadżiddą,pierwszekontaktyHausańczykówzislamemmogłynastąpićjuż
wXw.
Inniwspółcześnibadaczesąjednakzdania,żewalkamiędzyberberskimi
charydżytamiaFatymidaminieobjęłatakwielkichterenów,abymogła
spowodowaćwyparcietychpierwszychzolbrzymichipodówczassłabo
zaludnionychobszarówAfrykiPółnocnej.Charydżyciutworzyliwtedydobrze
