Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury

Barbara Ochendowska-Grzelak

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-7241-911-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

582

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Ochendowska-Grzelak, Barbara. Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury. Red. . Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013, 582 s. ISBN 978-83-7241-911-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Ochendowska-Grzelak, B.

T1 Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

PP Szczecin

YR 2013

SN 978-83-7241-911-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 127517, author = "Ochendowska-Grzelak, Barbara", editor = "", title = "Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", year = "2013", address = "Szczecin", isbn = "978-83-7241-911-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Ochendowska-Grzelak, Barbara

ED -

TI - Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

CY - Szczecin

PY - 2013

SN - 978-83-7241-911-8

ER -

Netografia (standard APA):

Ochendowska-Grzelak, Barbara. Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury [baza danych online] Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013 [dostęp: 14 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/hans-lutsch-18541922-architekt--konserwator-zabytkow--badacz-barbara-ochendowska-grzelak-127517.

XIX wiek, architektura, Śląsk, Pomorze, XX wiek, Konserwacja zabytków, Hans Lutsch

Książka przybliża nieco zapomnianą postać Hansa Lutscha, jednego z twórców nowoczesnej ochrony zabytków w Prusach i w Europie. Wychodząc od dokonań jednostkowych, publikacja wpisuje się zarazem w historię pruskiej ochrony zabytków w ostatnim dwudz...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-7241-911-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

582

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp11
1. Metoda13
2. Stan badań17
3. Charakterystyka źródeł19
I. Materiały archiwalne19
II. Materiały typu wspomnieniowego31
Rozdział pierwszy. Biografia Hansa Lutscha32
1. Pochodzenie, dzieciństwo i lata szkolne32
2. Lata studiów38
3. Praca zawodowa43
3.1. Architekt i urzędnik administracji budowlanej43
3.2. Inwentaryzator i konserwator zabytków47
4. Podróże i ich dokumentacja49
4.1. Szkicowniki i zeszyty49
4.2. Dzienniki z podroży (Reisetagebucher)52
5. Członkostwo w towarzystwach, praca w instytucjach, odznaczenia54
6. Rodzina56
7. Ostatnie lata życia57
Rozdział drugi. Organizacja ochrony zabytków w Prusach w XIX i w pierwszym dwudziestoleciu XX wieku60
1. Ochrona zabytków w Prusach w pierwszej połowie XIX wieku60
1.1. Akty prawne63
2. Urząd Królewskiego Konserwatora Zabytków Sztuki65
3. Okres od 1891 roku – utworzenie Komisji Prowincjonalnych do Badania i Ochrony Zabytków Sztuki (Kommisssion zur Erforschung und Erhaltung der Denkmaler in der Provinz.) oraz powołanie prowincjonalnych konserwatorów zabytków71
3.1. Prawo ochrony zabytków po 1891 roku75
Rozdział trzeci. Myśl konserwatorska w Niemczech i Austrii w XIX i w pierwszym dwudziestoleciu XX wieku80
1. Puryzm80
2. Spór „konserwować czy restaurować?”82
3. Ruch Heimatschutz88
Rozdział czwarty. Hans Lutsch – inwentaryzator zabytków Pomorza i Śląska95
1. Inwentaryzacja zabytków w Prusach w XIX oraz na przełomie XIX i XX wieku95
1.1. Georg Dehio i Handbuch der deutschen Kunstdenkmaler103
2. Inwentaryzacja zabytków pruskiej prowincji Pomorze107
2.1. Udział Lutscha w pierwszej inwentaryzacji zabytków pomorskich (1880–1884)108
3. Inwentaryzacja zabytków prowincji śląskiej (1884–1905)113
3.1. Organizacja113
3.1.1. Finansowanie130
3.1.2. Status prawny Lutscha. Relacje z podmiotami nadzorującymi133
3.2. Inwentarze – kształt, układ, koncepcja134
3.2.1 Inwentarz zabytków miasta Wrocławia136
3.2.2. Inwentarze zabytków powiatów prowincji śląskiej140
3.2.3. Registerband142
3.2.4. Bilderwerk 144
Rozdział piąty. Hans Lutsch – konserwator zabytków 159
1. Główne kierunki działalności konserwatorskiej Lutscha na Śląsku159
1.1. Zasady konserwatorskie wypracowane i stosowane przez Lutscha na Śląsku172
1.1.1. Opinie174
Obwarowania miejskie175
Płyty nagrobne177
Detal architektoniczny180
Rzeźba – kościół katolicki w Strzegomiu181
Opinie na temat rekonstrukcji historycznych polichromii182
2. Konserwator państwowy186
Wybór Lutscha na konserwatora państwowego w 1901 roku186
2.1. Inicjowanie aktów prawnych191
Aktywność w roli konserwatora pruskiego191
2.2. Nadzór nad restauracjami zabytków, opinie konserwatorskie autorstwa Lutscha200
2.3. Krajowa Rada Zabytków i posiedzenia konferencji pruskich konserwatorów prowincjonalnych i okręgowych ( Tagung der preusischen Provinzialund Bezirks-Konservatoren-Konferenz)209
2.4. Lutscha wizja zawodu konserwatora zabytków218
2.4.1. „Mandaryni budownictwa”218
2.4.2. „Technicy i filolodzy”, czyli o kompetencjach historyków sztuki i architektów zajmujących się ochroną zabytków219
3. Opublikowane teksty teoretyczne Lutscha223
3.1. Grundsatze für die Erhaltung und Instandsetzung älterer Kunstwerke geschichtlicher Zeit in der Provinz Schlesien (1899 r.)223
3.1.1. Pojęcie zabytku224
3.2. Merkbuch zur Erhaltung von Baudenkmaler zunächst in Norddeutschland (ok. 1912 r.)240
3.3. Die Dorfkirche (1905 r.) – jak budować nowe, szanując stare244
4. Niepublikowane teksty teoretyczne Lutscha252
4.1. Handbuch praktischer Denkmalpflege (ok. 1905 r.)252
4.2. Technisches Handbuch der Denkmalpflege (ok. 1916 r.)256
4.2.1. Opis dzieła259
Opis obrazu260
Opis architektury264
4.2.2. Zasady opisu inwentaryzacyjnego zabytków270
4.2.3. Miasto w pismach Lutscha273
5. P oglądy Lutscha w świetle omówionych pism284
Rozdział szósty. Hans Lutsch – badacz architektury 289
1. Początki badań nad sztuką pomorską (Franz Kugler)290
2. Mittelalterliche Backsteinbauten Mittelpommerns Lutscha i ich miejsce w refleksji niemieckiej XIX-wiecznej historii sztuki nad średniowieczną architekturą ceglaną294
3. Cykl artykułów Bausteine zur deutschen Kunstgeschichte308
4. Publikacje na temat budownictwa drewnianego316
Podsumowanie325
Bibliografia opublikowanych prac Hansa Lutscha331
Bibliografia przedmiotowa337
Wykaz skrótów365
Ilustracje367
Aneksy395
1. Wstęp397
2. Zasady edytorskie398
3. Aneksy źródłowe400
Spis ilustracji557
Indeks nazwisk561
Indeks miejscowości569
Zusammenfassung575

Wstęp

drugatoreprintopisówikomentarzydotegotomu26.Zkoleiw1998r.ukazałsięre-

printkolejnegotekstuLutscha:MerkbuchzurErhaltungvonBaudenkmäler,zunächst

inNorddeutschlandz1912r.27W2007r.FundacjaHausOberschlesienwydałapłytę

CDznagranymisprawozdaniamikonserwatoraprowincjiśląskiejorazinwentarzami

zabytkówzatytułowanąSpurenschlesischerKunstdenkmäler.DasInventarvonHans

LutschundamtlicheBerichtezurDenkmalpflege.Wwyborzetymzabrakłojednak

częścizilustracjamiiczęściopisowej,couczyniłobywydawnictwopełniejszym28.

3.Charakterystykaźródeł

I.Materiałyarchiwalne

SpuściznaHansaLutscha.Podstawowymelementembazyźródłowejpracyjest

przechowywanawArchiwumPaństwowymwSzczeciniespuściznaHansaLutscha,

licząca168jednostekarchiwalnych29.Składająsięnaniąmateriałyposiadającewy-

łączniecharakternaukowy.Niesąznaneokolicznościanidokładnadataprzekazania

spuściznydotegoarchiwum,jejpojawieniesięwnimnależywiązaćzprzekazaniemdo

SzczecinaprywatnejbibliotekiHansaLutscha,októrejwiadomo,żekrótkoprzedswoją

śmiercią,wiosną1922r.,zapisałjąTowarzystwuHistoriiiStarożytnościPomorza30.

WprawdziewmateriałachźródłowychdotyczącychjejprzejęciaprzezTowarzystwo

spuściznanigdyniezostaławymieniona,jednakprzewiezieniebibliotekizBerlinado

Szczecinawkońcuwrześnialubnapoczątkupaździernika1922r.wydajesięjedynym

możliwymczasem,kiedyspuściznamogładoSzczecinadotrzeć.Należywięcprzyjąć,że

zostałaonaprzekazanaTowarzystwuHistoriiiStarożytnościPomorzaprzezwdowępo

konserwatorzewrazzbibliotekązmarłego,Towarzystwozaśprzekazałomateriałyjako

depozytdoszczecińskiegoarchiwum.Jejinwentaryzacjanastapiław1925r.wramach

katalogowaniaksięgozbioruLutscha31.

26Golitschek,Lutsch1979(IIwyd.1985).

27Lutsch1998.

28SpurenschlesischerKunstdenkmäler.DasInventarvonHansLutschundamtlicheBerichtezur

Denkmalpflege,Ratingen-Hösel2007(płytaCD).

29Wspisiezespołówtegoarchiwumjestonawymienionapodnr.13.

30Podpisanienotarialnejumowydarowiznynastąpiłomiędzy26III,kiedyzarządTowarzystwa

wyraziłzgodęnaprzyjęciedarowizny,a26IV1922r.,kiedyzarządprzyjąłdowiadomościinforma-

cjęozawarciuumowy.APS,PomorskieTowarzystwoHistoryczno-Archeologiczne,sygn.20,s.110,

111.

31Wewstępiedoinwentarzaarchiwalnegospuścizny,opracowanegoprzezdr.JerzegoPodral-

skiego,zostałapodanainformacja,bezwskazaniaźródła,żeopracowaniainwentarzapodjąłsięwmaju

1925r.niejakidrF.Granier.Ponieważniemożnabyłoodwołaćsiędopamięcidr.Podralskiego(1929–

2001),koniecznaokazałasięstosownakwerendamającanaceluodnalezienieźródłatejinformacji.

PoszukiwaniawmateriałacharchiwalnychobrazującychdziałalnośćprzedwojennegoStaatsarchiv

Brak wyników

Hans Lutsch (1854–1922) Architekt – konserwator zabytków – badacz architektury

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra