Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy.Źródłapojęciasprawiedliwości
nekorzyści,aniepiękneuczynkiiprzyjaźń
9
.Zpunktuwidzeniafilozofii
Arystotelesaważnebyłopytanieoto,jakiepaństwobędzietakdobre,by
każdymógłwnimwpełnisięzrealizować,będączarównodobrymczło-
wiekiem,jakidobrymobywatelem.Kantzaśwcentrumswychrozważań
stawiapytanieoto,jakstworzyćtakdobrepaństwo,bynawetludzieniepo-
stępującymoralniepostępowaliwnimtakjakdobrzyobywatele(tj.zaak-
ceptowaliiprzestrzegaliwspólnychpraw).Podobniejakjegopoprzednicy,
Kantrozważa,jakwykorzystaćludzkiewadyizłeskłonności(ludzkiego-
izmistronniczość)wceluuzyskaniapraw,któresłużyłybydobruwszyst-
kich.Dochodziprzytymdokluczowegowniosku,żedobrepaństwomoże
byćstworzonenawetprzezdiabłów,podwarunkiem,żeposiadająrozum
10
0
KantowskieUdiabły”
,któremogąstworzyćdobreinstytucjepaństwowe,to
niesą,wrozumieniufilozofa,ludzie,którzypragnązła,aleludzie,którzy
Uczyniądlasiebiewyjątek”
11
(czylichcąnp.kogośzabićluboszukać,alenie
chcielibyzabijaniaczyoszukiwaniauznaćzauniwersalneprawo,bosami
chcążyćiniezostaćoszukanymi).Niechodzituwięcwcaleorozważania
możliwościfunkcjonowaniadobregopaństwa,któregoobywatelepozba-
wienisąwszelkichcnótmoralnych,gdyżjaktrafnieująłtoBertrandRussell:
Ubezmoralnościspołecznejspołeczeństwaginą,bezmoralnościindywidu-
alnejspołeczeństwaniesąwarteprzetrwania”
12
.Chodzijedynieopróbę
uzasadnieniafunkcjonowaniapaństwaczyjakichkolwiekinstytucjispo-
łecznychbezkoniecznościodwoływaniasiędookreślonychcnótmoralnych
ludzi,którzyjetworzą.Istotątegomyśleniajest,byuzasadnienieinstytucji
społecznychniemusiałobyćwywiedzionezjakiejśokreślonejmoralności
iprzeztomiałocharakteruniwersalny.Przejdęwięcterazdokrótkiego
omówieniametoduzasadnianiateoriinormatywnych.
9
Por
.zwłaszczaArystoteles2008,III51281a,s.89zKant2005d,s.228.Definicjaspołeczeń-
stwajakoUzbiorowegoprzedsięwzięciamającegonaceluwzajemnekorzyści”pochodziodRawlsa
(Rawls1994,s.14).JakzauważaCz.Porębski,pogląd,żesprawiedliwośćpochodzizumowy,anie
znatury,byłwstarożytnościpoglądemsofistów,którymprzeciwstawialisięPlatoniArystoteles
(Porębski1999,s.10).Pozatym,należytuzauważyć,żeprzyjaźńbędącapodstawąwspólnotypoli-
tycznejwinterpretacjiArystotelesamainneznaczenieniżto,któredziświążemyzprzyjaźniąjako
sympatiąmiędzybliskimisobieludźmi.OkreślenieUprzyjaźń”użytewtymkontekście(Arystoteles
2007,VIII,1155a,s.236–37)oznaczarodzajwięzipomiędzyludźmitworzącymiwspólnotępolitycz-
ną.Jesttowięźprawnawynikającazewspólniedzielonegouczestnictwawżyciupolitycznym,jest
tozarazemwięźzbudowananawspólnychwartościach,któreumożliwiajądyskusjęmieszkańców
polisnawspólnejagorze0
10
11
12
Kant2005c,s.186.
Por
Cyt.zaM.Ossowska1970,s.75.
.Arendt1992,s.17.
31
