Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
JerzyKleer
należywyraźniepodkreślić,żetegotypuzmianymusząwistotnymstopniubyć
objętedługookresowąstrategiąrealizowanąwznaczącymstopniuprzezpaństwo
isektorpubliczny,ponieważmechanizmrynkowyniebędziewdostatecznym
stopniureagowałnategotypuzmiany,gdyżniewszystkiedobraiusługibędą
miałycharakterrynkowy.Sektorpubliczny,aleprzedewszystkimpolitykapań-
stwa,będziemiećdoodegraniaistotnąrolęspołecznąiekonomiczną22.
Zagrożeniawynikającezezmiandemograficznychbędąsięwiązaćzezmniej-
szeniempopulacji,znacznymspadkiemliczbyludnościzawodowo-czynnej,kosz-
tamiwydłużonegośredniegowiekużycia,przestawieniemstrukturygospodarczej,
atakżeimigracjązinnychkontynentów.
Nazakończenienależyrozpatrzyćkonsekwencjewielokulturowości,która
wskutekprocesówglobalizacyjnychstajesięjednymzważniejszychproblemów
funkcjonowaniaspołecznościświatowej,azwłaszczaeuropejskiej.Wielokulturo-
wośćmawprzypadkuEuropyczyUniiEuropejskiejdwaróżnewymiary.Pierw-
szymacharakterczystoeuropejski.WjakimzakresieEuropamajednolitekorze-
niekulturowemożnasiędługospierać.Nieulegajednakwątpliwości,żeEuropa
jakozbiórpaństwnarodowychmabardzoskomplikowanąhistorię.Trudnobyłoby
znaleźćpaństwo,któremiało,historycznierzeczujmując,całkowiciepoprawne
stosunkizbliskimiczyniecodalszymisąsiadami.Niezawszekorzystneprocesy
czyzdarzeniazprzeszłościodgrywajądominującąrolęwspółcześnie.Pamięta
sięprzedewszystkimtenegatywne,którewywoływałyiczęstonadalwywołują
wrogość23.
WspółczesnaEuropa(zwłaszczaUniaEuropejska)charakteryzujesięmię-
dzyinnymitym,żelicznawniejjestgrupapaństw,którychbytsuwerennyjest
stosunkowokrótki,asuwerennośćcenionajestbardzowysoko.Równieżpewne
cechysystemukulturowegosąwposzczególnychpaństwachnietylkoodmienne,
alewręczprzeciwstawne.Wszystkotopowoduje,żeinterespaństwa,interesdanej
społecznościstanowiwartośćnadrzędnąwstosunkudowspólnychwartości
unijnych.Stanowitojednązważnychbarierrozwojowo-integracyjnych,byćmoże
najważniejszą.Ajeślisystemkulturowyjesttakważnymskładnikiemwokre-
ślaniumożliwejwspółpracyiwspółżycia,towdługookresowejprognozienależy
równieżuwzględnićdopływimigrantówspozaUniiEuropejskiej,czy(szerzej)
spozaEuropy.ZtymzjawiskiemEuropajużsięoddłuższegoczasuboryka.Na
razienapływobcokrajowcówniejestjeszczenadmierny,mimotonieudałosię
znaleźćdobregorozwiązaniadotyczącegopolitykiwzakresiewielokulturowości.
Jakwynikazdanychstatystycznych,zwyjątkiemtakichpaństw,jakLuksemburg
22R.Skidelsky,Keynes.Powrótmistrza,WydawnictwoKrytykiPolitycznej,Warszawa2012.
23J.Kleer,Cywilizacyjnymodelprocesówrozwojowych[w:]WizjaprzyszłościPolski.Studia
ianalizy,t.1,red.J.Kleeriin.,KomitetPrognoz„Polska2000Plus”,PAN,Warszawa2011.
