Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
JerzyKleer
stwom,zarównowEuropie,jakiAfrycePółnocnejczynaBliskimWschodzie.Czy
taksięstanie,zależećbędzieodmądrościpolitykóweuropejskich,aletakżeod
ofertyprzyszłychpotęggospodarczychświata.Jakabędzieichpolityka,toobecnie
trudnowdostatecznymstopniuprzewidzieć.Jednojestpewne,żeprzyszłościowy
rozwójniebędziejednolity,tzn.niebędzieprzebiegałwedługjednejtrajektorii
rozwoju20.Będzieichwięcej(byćmożetrzylubcztery),aniektórepaństwa(gospo-
darki)wjakimśstopniubędąjeimitowały.Czydominującymkryteriumbędzie
efektywnośćgospodarcza,tegojeszczewyraźniestwierdzićniemożna.
Globalnezagrożeniadotyczącesystemówustrojowych(instytucjonalno-praw-
nych)mająrównieżwpływnaprzyszłyrozwójEuropy.Zwłaszczawobrębie
UniiEuropejskiejzwiązeksystemudemokratycznegozgospodarkąrynkowąjest
dejureścisły.WszystkiekrajeprzynależnedoUniiEuropejskiejmusiałyprzejść
testzwiązanyzsystememdemokratycznym.Niemniejnależypamiętaćokilku
historycznychzdarzeniach,któreniewielemiaływspólnegozsystememdemokra-
tycznym(faszyzm,socjalizm).Fakt,żekrajebędąceczłonkamiUniiEuropejskiej
wokresiepowojennymwróżnymczasie,atakżewodmiennysposóbdochodziły
dosystemudemokratycznego,możemiećwprzyszłościróżnekonsekwencje.
Oznaczato,żestopień„ukorzenienia”systemudemokratycznegojestwposzcze-
gólnychpaństwachróżny,aprzeszłośćitradycjahistorycznaniezostałycałkiem
wymazaneinieistniejąobywatelskośćeuropejskaczyunijna21.
Systemdemokratycznyznajdujesięwfaziepoważnegokryzysunietylko
zprzyczynekonomicznych,aletakżezpolitycznychispołecznych.Ówkryzys
zostałzintensyfikowanyinabrałswoistejwizualnościzasprawąrewolucjiinfor-
macyjnej,ukazującolbrzymiezróżnicowanedochodoweicywilizacyjnezarówno
napoziomieposzczególnychpaństw,jakiwobrębiecałejUniiEuropejskiej.
Demokracjawymaganietylkorównościpraw,aletakżesolidarności.Nakryzys
systemudemokratycznegowUniiEuropejskiejnakładająsięrozbieżneinteresy
nietylkoekonomiczno-finansowe,wynikającezróżnejkondycjiposzczególnych
państw(mniejlubbardziejzadłużonych),aletakżedeficytdemokracjiobywatel-
skiej,któryujawniłsięnietylkowfunkcjonowaniulicznychpartiipolitycznych,
obardzoróżnejproweniencjiibardzorozbieżnychopcjachideologicznych,ale
takżeróżnychwizjachrozwoju.Agresywnynacjonalizm,ksenofobiasprawiają,
żewkonsekwencjipojawiająsięlicznenurtyipartiepolityczneoekstremalnych
poglądachzarównoprawicowych,jakilewicowych.Prowadzito,zjednejstrony,
dopogłębieniakryzysusystemudemokratycznego,azdrugiej,madestrukcyjny
wpływnaspoistośćUniiEuropejskiej.
20Zmianywgospodarceświatowej,red.J.Kleer,A.P.Wierzbicki,KomitetPrognoz„Polska
2000Plus”,PAN,Warszawa2012.
21Kulturaigospodarka,red.J.Kochanowicz,M.Marody,Scholar,Warszawa2010.
