Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
międzyAtenamiapołudniowymPeloponezemniebyłoinnychmiejsc,
którestwarzałybydogodniejszewarunkidowalkidlamniejszej
iwolniejszejgreckiejarmady.Pamiętającoklęscenalądzie,
Temistoklesprzekonałswychrodakówdozaufaniaokrętom,anie
hoplitom,ewakuowałmieszkańcówAttyki,apotemnamówiłgreckich
dowódców,byzaryzykowaliwszystkowbitwienaateńskichwodach,
którejakojedynezapewniałyszansęnazwycięstwo.Bezwzględu
naprawdziweokolicznościpodjęciaprzezPersówbrzemiennej
wskutkidecyzjioprzystąpieniudowalkinawarunkachGreków,
współcześniwierzyli,żeTemistoklesskłoniłpodstępemKserksesa
donatychmiastowegorzuceniaflotywcieśniny.Iwreszcie
wdecydującymmomenciestarciaTemistoklespoprowadziłkontyngent
ateński,wspomaganyprzezłaskawepływy,byodciąćskrzydłowroga
irozgromićperskąflotę.Krótkomówiąc,kluczemdozbawienia
ZachodubyłopokonaniePersówprzezGreków,cowymagało
zwycięstwapodSalaminą,atozkoleiniewydarzyłobysiębez
uporczywychstarań–wbrewopozycji–jednegoateńskiegomęża
stanu.Gdybysięzawahał,zginąłalbogdybyzabrakłomusił
moralnychiintelektualnych,byprzeforsowaćsweargumenty,
prawdopodobnieGrecjastałabysięperskąsatrapią.
ZbytczęstozapominasięopostscriptumdoSalaminy.Greckie
zwycięstwomogłoocalićZachóddziękitemu,żehellenizmniewygasł
pozaledwiedwóchstuleciachrozwojukulturypolis.Ale,corównie
ważne,zwycięstwostałosięteżkatalizatoremcałegoateńskiego
renesansudemokratycznego.JakzauważyłArystoteleswswejPolityce
150latpóźniej,to,cobyłozwykłągreckąpolis,eksperymentującą
znadaniemurodzonymwAtenachbiedakomprawagłosu,teraz
znienackaprzejęłokulturalneprzywództwowGrecji.
PonieważSalaminabyłazwycięstwem„morskiegotłumu”,
wnastępnymstuleciurosływpływypozbawionychziemiateńskich
wioślarzy,żądającychszerszejreprezentacjipolitycznejwspółmiernej
doichsprawnościnacorazbardziejliczącychsięmorzach.Świeżo
wzmocnieniateńscyobywatelezmienilitamtejsządemokrację,która
wkrótcewzniosłaPartenon,subsydiowałatragików,wysyłałaswe
trierynacałeMorzeEgejskie,wymordowałaMelijczykówistraciła
Sokratesa.Maratonstworzyłmitateńskiejpiechoty,Salamina,dużo
większezwycięstwo,zastąpiłago.Piewcypolitykipodbojówwrodzaju
Peryklesa,KleonaiAlcybiadesa,aniepotomkowieweteranówspod
Maratonu,mielibyćwprzyszłościkluczowymigraczami.
NiedziwiwięcnarzekaniePlatonawPrawach,żechociażMaraton
