Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
organizacji,szybkookazałosię,żemocarstwaniesągotowewpełnizaakceptować
chińskiejsuwerennościanizrezygnowaćzeswoichprzywilejów
.Docharakterunie-
malsymboluurosławtymzakresietzw
.kwestiaprowincjiSzantung(Jiaozhou).Ten
nadmorskiobszarzostałw1898r.przekazanydoużytkowaniaNiemcomwrazzpra-
wemwybudowaniabazymorskiejwQuingdao.GdywybuchłaIwojnaświatowa,
obszarSzantungzostałprzejętyprzezJaponię,którastanęłapostronieEntenty.Po
zakończeniuwojnyChiny,ufającwkierunekwyznaczonyprzezZachódwczterna-
stupunktachprezydentaWilsona,miałynadziejęnaodzyskaniekontrolinadSzan-
tung,jednakpostanowieniakonferencjipokojowejwWersaluprzyznałySzantung
Japonii,nieliczącsięzezdaniemRepublikiChińskiej(1911-1949),cozresztąbyło
skutkiemwcześniejszychtajnychporozumieńpomiędzymocarstwami6.Takolejna
gorzkapigułka,jakąmusiałyprzełknąćpogrążonewswychwewnętrznychkonflik-
tachisłabościachChiny,byłaotylebrzemiennawskutkach,żezaowocowałapro-
testamistudentówchińskich,znanymijakoRuch4Maja7,awdalszejperspektywie
powstaniemPartiiKomunistycznej8.MimożePaństwoŚrodkausiłowałowtym
okresieaktywniewłączyćsięwpraceLigiiNarodóworazrozmaitemiędzynarodo-
wetraktatyiinicjatywy,takiejakchoćbypaktBrianda-Kelloggaz1928r.,bezsilność
LigiiNarodówwzględemjapońskiejinwazjinaMandżurięostatecznieprzekonała
Chinyoichstatusieczłonkaspołecznościmiędzynarodowejdrugiejkategorii9oraz
hipokryzjiZachodu,przejawiającejsięwwybiórczymtraktowaniuzasadyrówności
suwerennejpaństw
.
WszystkietehistorycznedoświadczeniastulatprawnejdyskryminacjiChinwraz
zuwarunkowaniamipolitycznymipoczątkuzimnejwojnyzaowocowałynajpierw
instrumentalnymstosunkiemmaoistycznychChindoprawamiędzynarodowego,
anastępnieniemalcałkowitąjegonegacją.W1949r.nowewładzeChińskiejRepu-
blikiLudowejdokonałyaktuformalnegoodcięciasięodsystemunierównychtrak-
tatówpoprzezichjednostronnezerwanie,mimożesystemeksterytorialnyzostał
zakwestionowanyizniesionywtraktatachzawartychkilkalatwcześniejpomiędzy
RepublikąChińskąaWielkąBrytaniąiStanamiZjednoczonymi(1943)10.Jednak
przezwiększośćokresulat50.i60.postępowałamiędzynarodowaizolacjaChRL,
przyczympaństwaZachoduorazONZuznawałyformalnierządnaTajwanie(Re-
publikęChińską)jakoprawowitegoprzedstawicielaChin.Niesprzyjałotooczy-
wiścierozwojowistosunkówprawno-międzynarodowychChRLzespołecznością
międzynarodową,pozawspółpracązeZwiązkiemRadzieckimwlatach50.,ana-
6
Zob.Shandongquestion,[w:]EncyclopediaBritannica,http://www.britannica.com/EBchecked/
topic/538629/Shandong-question[1.07.2012].
7
Zob.L.Galy,4maja1918(Ruch),[w:]LeksykonwiedzyoChinachwspółczesnych,red.T.Sanjuan,
przeł.I.Kałużyńska,Warszawa2009,s.57-58.
8
R.Heuser,ChinaandDevelopments…,s.146.
9
10
Ibidem,s.148.
A.Björn,China…,pkt4.
GDAŃSKIESTUDIAAZJIWSCHODNIEJ2013/3
9
