Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
BożenaWitosz
nadćwierćwiekutemuAndrzejBogusławski,formułującpragmatycznądefini-
cjętekstu,wysunąłpropozycjęjegokonceptualizacjijakozadaniadlaodbiorcy,
zagadki3,wktórejrozwikłanieinterpretatorangażowaćpowinienwiedzęjęzy-
kowąiwszerokimsensiepozajęzykową,przyjmujączaśodpowiedniezałoże-
nia,możeokreślićpunktwyjściaswychbadań,jednakżeniejestwstanie
dokładnieprzewidziećpunktudojściacałegoprzedsięwzięcia(BOGUSŁAWSKI,
1983:28129).Tekst-zagadkadomagasięodinterpretatoranieustannegorede-
finiowaniaiproblematyzowaniaswoichwyznaczników(językowych,wizual-
nych,akustycznych),komunikacyjnychfunkcji,roliwkulturze,związków
łączącychgozinnymitekstamiiświatempozatekstowym,relacjitekstuzjego
autoremiodbiorcą(czytelnikiem,użytkownikiem)orazszczególniedziśekspo-
nowanychwpływówróżnychsferpośredniczącychnakształttejpodstawowej
jednostkiludzkiejkomunikacji.Dlaczłonkówspołecznościteoriotekstowejnie
jestwięczaskoczeniem,żeprzestrzeńteoretycznejrefleksjinadtekstem
wciąguostatnichparudziesiątkówlatszczelniewypełniłyprojektyjegomode-
lowaniaizarazempropozycjeprzewidywanychproceduranalitycznych.Nie
miejscetunaszczegółowąichprezentację.Czytelnikznajdzieopisróżnych
wzorców(modeli)tekstuwopracowaniachocharakterzesyntetyzującym(por.
m.in.:DUSZAK,1998;MICZKA,2002;ŻYDEK-BEDNARCZUK,2005;WITOSZ,2005).
Mimoiżpłaszczyznaidealizacjiniebyłastrefąostrospolaryzowaną,gdyżwie-
dzaotekścieprzyrastałanaogółwsposóbkumulatywny,anowepropozycje
zregułynieunieważniaływartościwcześniejwypracowanychkonceptualizacji,
todajesięwjejobrębie(zperspektywyczasu)zauważyćwyraźnieikonse-
kwentnieprzebiegającąlinię,wyznaczającąkierunekkolejnychmodyfikacjide-
finicyjnychujęćtekstu:odmodelusekwencyjnegoiuruchomieniaprocedur
atomistycznychwjegoanaliziedopostrzeganiatekstuwkategoriachwielowy-
miarowejjednostkiocharakterzecałościowym(globalnym),wymagającej
wpostępowaniuinterpretacyjnympodejściaholistycznego.Kierunektenspo-
wodowałznaczącetranslokacjeiprzewartościowaniawrozległymzbiorzeidea-
lizacjitekstowych.Docentrumprzesunęłysiędwamodeletekstu1gatu-
nekorazdyskurs,obaodpowiadającedzisiejszymwymogomtraktowania
tekstujakojednostkikomunikacjiludzi,zdeterminowanejpodmiotowo,spo-
łecznieikulturowo.
Umieszczonewcentrumzainteresowańtekstologicznychobiekategoriemo-
delującezachowaniakomunikacyjneczłowiekamusiały,wsposóbnieuchronny,
3Por.następującąwypowiedź:nWliteraturoznawczejilingwistycznejteoriitekstuod
początkuXXwiekudominowałoprzekonanie,że[tekst1przyp.B.W.]jestdziwnącałością1
całościąniecałą,oniedookreślonychgranicach,samotożsamąizarazemnietożsamązesobą,
własnościąautorskąiczytelniczą,instytucjonalnąiindywidualną,podatnąnaróżnorodneprze-
kształcenia,wtymażtakradykalne,jakutożsamienieznaczeniazużyciem.Przekonanieto,
wspieraneprzezfilozoficznekoncepcjejęzyka-mowy,wmiaręzbliżaniasiędopołowystulecia,
wteoriiliteraturystałosiębezdyskusyjne”(ULICKA,2009:19).
