Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gaiusijegodzieło
TłumaczeniaInstytucjiGaiusadokonalinadtonajęzykangielski:S.P.Scott1932(2001);na
językniemiecki:Brockdorf-1824;Beckhaus-1857;Lammeyer-1929;Huchthausen-1975
(1991);najęzykrosyjski:Dydyński-1892;najęzykrumuński:Popesku-1982;najęzykwło-
ski:Beltrani-1995;Balzarini-1998.
WkorzystaniuztekstuInstytucjiwielcepomocnyjestVocabolariodelleIstituzionidiGaio
zroku1910(przedruk-1961)uzupełnionyprzezdeSimonew1969(publ.LabeoIII,s.330in.).
VI.OddawanedorąkCzytelnikówniniejszewydanieInstitutionesGaiusaniemabynajmniej,
jaktomiałomiejscewodniesieniudoniektórychwcześniejszychwydań,ambicjinowatorskich,
alemacharakterprzedewszystkimdydaktyczny.Jakotakieniepretendujeteżdokonkurowania
zcieszącymisiędużymuznaniemwromanistycewydaniamikrytycznymi.
Opierasięono,jakzresztązdecydowanawiększośćdziełwspółczesnych,nakopii(apogra-
phum)rękopisuweroneńskiegosporządzonejprzezStudemundaiopublikowanejprzezKrügera
wroku1923(wyd.7).Wwielujednakmiejscachróżnisięodniego,atopodwpływemodkryć
egipskichiinnychwydańInstytucji.Głównymmoimpunktemodniesieniabyływszczególności
tekstytakichwydań,jak:Arangio-Ruiz—Guarino(1989),Girard—Senn(1967),David(1948)
iKunderewicz(1982).
ZpolskichwydańInstitutionesGaiusaodnotowaćnależywydanieHubegojużwroku1827,
napodstawiedrugiegowydaniaGöschena(1824).Edycjadrugaopartatymrazemnapierwszym
wydaniuHuschkego(1861)wyszłapodredakcjąDydyńskiego.PorazpierwszyInstitutiones
przetłumaczonezostałynajęzykpolskiprzezDydyńskiego,aleobejmowałyzaledwiepierwsze
dwieksięgi(1865i1867).Obadalekiesąodwspółczesnychwydań,przygotowanebowiem
zostałyprzedopublikowaniemapografuStudemunda,anadtosąprawiezupełnieniedostępne.
Wydanietrzecie,CezaregoKunderewiczazprzekłademnajęzykpolskiiuwzględnieniemnaj-
nowszychodkryćiustaleńnaukiromanistycznej,ukazałosięwroku1982.
NiniejszewydanieróżnisięteżodostatniegowydaniawopracowaniuKunderewicza.Zawie-
raprzedewszystkimwtekściełacińskimznaczniewięcejuzupełnień,koniekturiglosorazod-
noszącychsiędonichinformacji.Zasadniczoróżnejestteżzałożeniecodosamegotekstupol-
skiego.Znalazłysięwnimtechnicznewyrazypochodzeniałacińskiego,któreprzyjętesąpo-
wszechniewpolskimpiśmiennictwiezzakresuprawarzymskiego.Terminypochodzeniałaciń-
skiegopisanesąwtekściepolskimkursywą,cooznacza,iżznaczenietegowyrazuznajdzieczy-
telnikwzałączonymglosarium.Otoprzykładłumaczeniatychsamychfragmentówwobydwu
wydaniach.
GaiusI,121:
Ineosolopraediorum
mancipatioaceterorumman-
cipationedeffert,quodper-
sonaeservilesetliberae,item
animaliaquaemancipisunt,
nisiinpraesentiasint,manci-
parinonpossunt;adeoqu-
idem,uteum,quimancipio
accipit,adprehendereidip-
sumquodeimancipiodatur
necessesit;undeetiamman-
cipatiodicitur,quiamanures
capitur:praediaveroabsentia
solentmancipari.
Kunderewicz:
Sprzedażgruntówpoprzez
obrzęduchwyceniarękątyl-
kotymsięróżniodsprzedaży
wtakisposóbwszelkichin-
nych(rzeczy),żeosobynie-
wolneiwolne,jakożstwo-
rzenia,którepodlegająob-
rzędowiuchwyceniaręką,
mogąbyćobrzędowosprze-
dawanetylkowobecności,
takdalecenawet,żekoniecz-
nietrzeba,żebyten,kto
otrzymuje(coś)podwładz-
two
chwytał(ręką)towłaśnie,co
musiędajepodwładztwo.
Stądteżnazywasię(ona)
z
uchwycenia
ręką,
Rozwadowski:
Mancypacjagruntówtyl-
kotymróżnisięodmancy-
pacjiinnychrzeczy,żeoso-
byniewolneiwolneoraz
zwierzętanależącedores
mancipimogąbyćzbywane
wdrodzemancypacjitylko
wichobecności,zwłaszcza
żenieodzownejest,żeby
ten,ktootrzymujerzecz
zmancypacji,owejrzeczy
dotknął.Stądteżnazwama-
cypacji,
chwytanajestręką.Chociaż
gruntyzwykłosięnabywać
mancypacjąniewmiejscu
ichpołożenia.
ponieważ
rzecz
XVII
